طب سنتی مجموعه‌ای از شیوه‌های درمانی است که در طی هزاران سال در قسمت‌های مختلف جهان با توجه به مناطق جغرافیایی، طبع مردمان و شرایط زندگی شکل گرفته است. این شاخه از پزشکی کم‌کم با تکیه بر تجربیات مردم تکامل پیدا کرد و توانست در شرایط مختلف جان بسیاری را نجات دهد.

اما این روزها شاهد آن هستیم که با ظهور علم پزشکی مدرن بسیاری نسبت به طب سنتی بی توجه هستند و ترجیح می‌دهند از روش‌های جدیدتری برای درمان بیماری‌های خود استفاده کنند. با این حال هنوز هم این سوال برای بسیاری وجود دارد که آیا درمان بیماری‌ها در طب سنتی امکان پذیر است یا خیر؟ در ادامه توضیحات بیشتری را در خصوص طب سنتی و مفاهیم مربوط به آن در اختیار شما قرار می‌دهیم.

طب سنتی به مجموعه‌ای از عملکردها، مهارت‌ها و تئوری‌هایی گفته می‌شود که بر اساس جزئیات فرهنگی و اعتقادات بومی مختلف شکل گرفته است. هدف استفاده از طب سنتی تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها می‌باشد؛ اما بهتر است بدانید که مفاهیم زیادی در زمینه حفظ سلامت در طب سنتی شکل گرفته و حتی این روزها هم بسیاری به آنها پایبند هستند.

این روزها طب سنتی به‌عنوان یک شاخه مکمل در علم پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مفاهیم این عرصه در مناطق جغرافیایی مختلف می‌توانند تفاوت بسیار زیادی با هم داشته باشد. به عنوان مثال طب سنتی ایرانی تفاوت‌های بسیار زیادی با طب سنتی استفاده شده در چین یا هند باستان دارد. اصول و مفاهیم انواع طب سنتی در قسمت‌های مختلف جهان به صورت سینه‌به‌سینه به نسل‌های بعدی انتقال داده شده و به مرور زمان تغییرات زیادی داشته است.

برای درمان بیماری‌ها در طب سنتی باید با مفاهیم تئوری موجود در این شاخه از علم پزشکی آشنایی کافی داشته باشید. همچنین بهتر است بدانید که این روزها درمان تمام بیماری‌ها با طب سنتی امکان پذیر نیست و معمولاً این شاخه از پزشکی به‌عنوان یک روش درمانی مکمل شناخته می‌شود.

همچنین انواع طب سنتی به وجود آمده در مناطق مختلف جهان، با توجه به بیماری‌های رایج در آن منطقه برنامه‌ریزی شده‌اند. از همین رو مفاهیم و دستورالعمل‌های درمانی در این زمینه ممکن است هیچ راهکاری برای درمان بسیاری از بیماری‌های جدید در اختیار شما نگذارند.

اما از آنجایی که در درمان انواع بیماری‌ها با داروهای گیاهی از زمان‌های قدیم رایج بوده است و بسیاری از مفاهیم موجود در علم پزشکی مدرن با توجه به نکات مهم طب سنتی شکل گرفته‌اند؛ این روزها طب سنتی و استفاده از روش‌های مرسوم در آن نیز کاربرد زیادی می‌تواند داشته باشد. فقط به شرطی که برای استفاده از این شاخه پزشکی سراغ افراد متخصص و با تجربه بروید.

یکی از مزایای اصلی طب سنتی این است که اگر تجویز‌ها و تشخیص‌های انجام شده توسط فرد معتبر و آموزش‌دیده انجام شود، شاهد کاهش مرگ و میر و هزینه درمان خواهیم بود. از سوی دیگر داروهای گیاهی عوارض جانبی کمتری دارند و استفاده معقول از آنها می‌تواند آثار برخی بیماری‌ها را کاهش داده و حتی در زمینه درمان آنها نیز مناسب باشد.

اما در این میان از معایب احتمالی طب سنتی نیز نباید غافل شوید. در ادامه اشکالات طب سنتی را برای شما شرح می‌دهیم:

• کمبود افراد متخصص و حرفه‌ای در این زمینه که باعث به وجود آمدن عوارض جانبی یا فعل و انفعالات ناخواسته در روند درمان می‌شود.
• احتمال تشخیص اشتباه بیماری بدون استفاده از روش‌های مدرن
• نبود استاندارد قطعی و مشخص برای داروهای گیاهی: متاسفانه بسیاری بر این باورند که داروهای گیاهی هیچ خطری ندارند و استفاده از آنها هیچ عوارضی را به دنبال نخواهد داشت. اما نباید فراموش کرد که تداخل دارویی و ایجاد حساسیت در اثر مصرف بیش از حد داروهای گیاهی می‌تواند برای فرد مضر باشد.
• کیفیت پایین گیاهان دارویی بدون مجوز موجود در بازار
• احتمال استفاده خودسرانه از داروهای گیاهی به دلیل نداشتن آگاهی کافی در خصوص طب سنتی

با اینکه طب سنتی از زمان‌های قدیم استفاده گسترده‌ای داشته است، این روزها بسیاری از مردم اطلاعات کاملی در خصوص این عرصه ندارند. نداشتن آگاهی در خصوص اثربخشی، کیفیت، روند تشخیص بیماری و ایمنی این روش‌ها باعث می‌شود دسته زیادی از مردم تصمیم گیری صحیحی در زمان استفاده از طب سنتی نداشته باشند.

از سوی دیگر این شاخه از پزشکی و اصول مربوط به آن ارتباط عمیقی با تاریخ و فرهنگ مردم یک کشور دارد که باعث می‌شود نتوان طب سنتی را جدا از علم پزشکی دانست. همچنین نظارت انجام شده روی گیاهان دارویی مناسب نیست، به این صورت که برخی کشورها محصولات گیاهی را در بخش داروها و بعضی در بخش مواد غذایی دسته بندی می‌کنند. درمان بیماری‌ها در طب سنتی زمانی امکان پذیر است که این شاخه از پزشکی به صورت علمی انجام شود.

ایرانیان باستان به‌عنوان یک قوم پیشگام در زمینه پزشکی شناخته می‌شدند و اصول پایه گذاری شده توسط آنها تا سال‌های سال به‌عنوان جان‌مایه علم پزشکی ایران شناخته می‌شد. روند تشخیص بیماری در طب سنتی ایرانی، بر اساس مزاج افراد بود.

روش کاری آنها چنین بود که ابتدا باید منشاء بیماری پیدا و سپس درمان لازم برای آن انتخاب و اجرا می‌شد. تشخیص بیماری‌ها بر پایه مزاج، باعث افزایش دقت پزشکان فعال در این عرصه شده بود. به‌طور کلی دو نوع مزاج برای افراد در نظر گرفته می‌شد که عبارتند از:

• معتدل فرضی: مزاج این افراد در بهترین حالت ممکن قرار دارد.
• معتدل حقیقی: در این حالت اخلاط چهارگانه یا چهار مزاج اصلی باید درون بدن به تعادل می‌رسیدند. اما از آن جایی که در بدن هیچ‌کس این تعادل برقرار نبود، باید تجویز‌های لازم برای برقراری این تعادل انجام می‌شد.

چهار مزاج مرکب که پایه و اساس تشخیص بیماری‌ها در طب سنتی ایرانی هستند، عبارتند از:

• مزاج بلغمی یا سرد و تر
• مزاج سوداوی یا سرد و خشک
• مزاج دموی یا گرم و تر
• مزاج صفراوی یا گرم و خشک