تاثیر ورزش حتی ساده
ورزش، حتی به اندازه نیم‌ساعت پیاده‌روی روزانه می تواند به کنترل دیابت کمک کند. اما قبل از شروع هر ورزشی بهتر است با پزشکتان مشورت کنید تا نوع، میزان و زمان ورزش تان را تایید و توصیه‌های طبی لازم را به شما ارائه کند:
هرورزشی را انجام ندهید و فشار بیش از حد به خودتان وارد نکنید. اگر از انسولین استفاده می کنید قبل و بعد از ورزش قند خونتان را اندازه بگیرید. ۳۰ دقیقه قبل از شروع ورزش، قند خون خود را چک کنید. کنترل قند خون برای انجام حرکات ورزشی مهم است تا با افت شدید قندخون مواجه نشوید. در صورت اندازه گیری قند خون، شرایط خود را با یکی از موارد زیر تطبيق بدهید:
میزان قند خون در هنگام ورزش
- قندخون کمتر از ۱۰۰: قند خون شما پایین‌تر از مقداری است که بتوانید ورزش کنید. ممکن است دچار افت شدید قند بشوید. یک وعده مختصر غذای حاوی کربوهیدرات با مقداری میوه و بیسکوئیت بخورید، کمی صبر کنید و بعد به ورزش بپردازید. (کنترل قند خون)
- قند خون بین ۱۰۰ تا ۲۵۰: برای بیشتر دیابتی ها این میزان قند خون برای ورزش کردن مناسب است.
- قند خون بیش از ۲۵۰: باید با پزشکتان مشورت کنید. پس از رسیدن قند خون به کمتر از ۲۵۰ می توانید به ورزش بپردازید.
- قند خون بیشتر از ۳۰۰: اینجا منطقه خطر است! قندخون شما بالاتر از آن است که بتوانید ورزش کنید. احتمال بروز هایپرگلیسمی در صورت ورزش کردن، زیاد است.
اگر می خواهید نوع یا شدت ورزشتان را تغییر دهید، بهتر است قندخون‌تان را چک کنید. در صورتی که می خواهید طولانی مدت ورزش کنید، بهتر است هر ۳۰ دقیقه یک بار قند خونتان را اندازه بگیرید.
اگر قندتان زیر ۷۰ بود یا دچار ضعف و بدن لرزه شُدید، باید ورزش را قطع کنید و یک چیز شیرین بخورید، نصف (فنجان آبمیوه، نصف فنجان نوشابه معمولی، ۵ عدد شکلات یا ۳ عدد قند مصنوعی میل کنید) مراقب آسیب‌های جزئی ورزش باشید. کنترل قند خون اهمیت زیادی دارد چراکه بدن یک فرد دیابتی به خاطر آسیب عروقی و اعصاب کوچک، زودتر آسیب می‌بیند و دیرتر هم بهبود می یابد. کفش راحت و مناسب بپوشید و ورزش‌های خشن انجام ندهید؛ حین ورزش آب کافی بنوشید.
بعد از ورزش، فقط دوش گرفتن کافی نیست. تازه بعد از ورزش، کار نظارت تان شروع می شود. یک بار بعد از پایان تمرین‌ها و چند بار طی ساعات بعدی قند خونتان را چک کنید. ممکن است چند ساعت بعد از ورزش ناگهان با افت شدید قند مواجه شوید.
بیشتر بدانید: تنظیم قندخون با عرق گزنه
پای دیابتی را جدی بگیرید
شایع‌ترین علت بستری شدن بیماران دیابتی در بیمارستان، عارضه‌ای به نام پای دیابتی است که نگرانی قطع عضو را به دنبال دارد. در جریان بیماری دیابت، گردش خون اندام‌ها مختل می شود.
آسیب عروق و اعصاب ریز انتهای اندام‌ها باعث می شود بافت انگشتان پا که بیشتر در معرض فشارند، در معرض زخم قرار گیرند. از طرفی، آسیب اعصاب محیطی باعث می‌شود بیمار دیابتی، زخم را حس نکند و عفونت پیشرفت کند.
پیشگیری از مشکلات پای دیابتی
برای پیشگیری از بروز این عارضه، توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
معاینه پاهایتان را جزء برنامه روزانه تان قرار دهید. هر روز بعد از فعالیت، پاهای خود را معاینه کنید و به دنبال زخم، قرمزی، تاول، سوراخ و خراشیدگی باشید. برای این کار می توانید از آینه کمک بگیرید یا از کسی بخواهید این کار را برایتان انجام دهد.
بر هر روز بعد از فعالیت، پاهایتان را با آب ولرم و صابون ملایم بشویید. صابون‌های قوی ممکن است باعث خوردگی پوست پاهایتان بشود؛ دمای آب را قبل از گذاشتن پاهایتان به داخل آن اندازه بگیرید. پای شما نمی تواند به خوبی قبل، داغ بودن آب را متوجه شود و ممکن است بسوزید. سوختگی هم زمینه پای دیابتی است. (کنترل قند خون)
پاهایتان را آرام و کامل خشک کنید. خشک بودن بین انگشتان پا خیلی مهم است چون عفونت در جای مرطوب بیشتر به وجود می آید. در دیابت باعث خشکی و شکنندگی پوست می شود. به همین دلیل، بهتر است بعد از شستشو و استحمام حتما پوست دست و پای خود را با یک لوسیون نرمال یا روغن معمولی چرب کنید.
اما بین انگشتان شما به هیچ وجه نباید چرب شود؛ و پاهای شما به غیر از معاینه توسط خودتان، باید توسط یک پزشک هم حداقل سالی دو بار معاینه شود. تا هم اعصاب پا بررسی شوند، هم آسیب‌هایی که ممکن است شما متوجه آن نشده باشید.ورزش روزانه باعث بهبود گردش خون می شود. پاهایتان را ضربدری روی هم قرار ندهید زیرا جلوی گردش طبیعی خون را می گیرد.
طولانی مدت در یک وضعیت ثابت نایستید چون متوجه زخم شدن پای خود نمی شوید و جلوی گردش خون به کف پایتان را هم می‌گیرید.
ناخن ها را صاف کوتاه کنید
یاد بگیرید چطور ناخن‌هایتان را بگیرید که انگشتان‌تان زخم نشود. قبل از گرفتن ناخن، انگشتان‌تان را در آب ولرم بگذارید تا ناخن‌ها نرم شوند. ناخن‌ها را صاف بگیرید تا گوشه هایش داخل گوشت نشود.
پمادهای آنتی بیوتیکی ممکن است باعث زخم شدن پاهای شما شوند. مراقب استفاده را از آنها باشد. مراقب استفاده از کیسه آب گرم و جوراب های برقی باشید. (کنترل قند خون) ممکن است موقع استفاده از آنها پاهایتان بسوزد و متجه نشوید. سواحل شنی داغ نیز برای شما خطرناکند. .
سیگار نکشید! سیگار باعث کاهش گردش‌خون در انتهای اندام ها می شود و زمینه را برای تشکیل پای دیابتی مهیا می کند. همیشه کفش بپوشید؛ مخصوصا اگر بینایی تان افت کرده و حس پاهایتان تضعیف شده است. اما هر کفشی را نخرید و نپوشید.
بعد از ۵ ساعت پوشیدن کفش، آن را از پایتان خارج کنید تا هم نقاط تحت فشار پا هوایی بخورند، هم گردش خون آن دوباره برقرار شود. جوراب های کشی و ورزشی محکمی که روی پایتان جا می اندازد، نپوشید.
این جمله که «بپوشید، بعدا جا باز میکند» را باور نکنید. کفش باید کاملا متناسب پاهایتان باشد، نه تنگ، نه گشاد؛ راحت راحت؛
جوراب مناسب بپوشید
جوراب‌های تمیز، نخی و خشک بپوشید. جوراب های نایلونی ممکن است باعث حساسیت و زخم شوند. جوراب، خود یک لایه محافظ بین کفش و پای شماست. ترجیحا کفش طبی یا ورزشی بپوشید. بیشتر کفش‌های رسمی، پاشنه بلند و مدل دار باعث فشار مفرط بر پا می شوند و می توانند زمینه ساز زخم و پای دیابتی شوند.
شب‌ها اگر احساس سردی در پنجه پا می کنید، یک جوراب گرم بپوشید. در هوای سرد حتما جوراب گرم بپوشید تا دچار سرماخوردگی نوک انگشتان پا نشوید. حتی داخل اتاق هم سعی کنید پابرهنه راه نروید. یک خار کوچک داخل فرش، تکه نان خشک شده و هر چیز دیگری می تواند خیلی آسان باعث زخم شدن پایتان شود. صندل، دمپایی لاانگشتی و دمپایی جلوباز نپوشید.
پنهان‌کاری، ممنوع!
پنهان‌کاری، ممنوع! بیماری‌تان را به اطرافیان و همکارانتان اطلاع و به آنها آموزش بدهید در مواقع لزوم (مثلا هنگام افت شدید قند) چه کار باید بکنند. بهتر است یک کارت شناسایی که اطلاع بدهد شما دیابتی هستید هم همیشه همراهتان باشد تا در مواقع ضروری برای کنترل قندخون تان اقدام لازم را انجام دهند.
مواظب چشمان‌تان باشید معاینه سالانه چشم پزشکی را فراموش نکنید. کاهش بینایی از عوارض اجتناب ناپذیر دیابت است که با معاینه مرتب می توانید آن را به تأخیر اندازید.
علامت‌های هیپوگلسیمی
ظهرها و عصرها بدن‌لرزه و رعشه دارید؟ شب‌ها کابوس می بینید؟ عرق سرد می کنید؟ از حال می روید؟ اینها می تواند علامت هیپوگلسیمی یا افت قند باشد. به پزشک مراجعه کنید تا داروهایتان را تنظیم کند.
افسردگی از عوارض دیابت است. با متخصص اعصاب و روان مشورت کنید قلب یکی از جاهایی است که از دیابت آسیب می بیند اما سکته قلبی در بیماران دیابتی آن درد شدیدی که گفته می‌شود را ندارد. پس علایم جزئی را جدی بگیرید.
اگر احساس سرما در پایتان می کنید، آن را به بخاری نچسبانید. ممکن است به دلیل اختلال اعصاب محیطی، حتی پایتان بسوزد و متوجه نشوید.
دیابت اگر خوب کنترل شود، دیگر یک بیماری نیست؛ فقط یک وضعیت خاص است که در آن باید حسابی هوای بدنتان را داشته باشید.
