تاریخچه عسل طبیعی
آنچه مسلم است، این است که عسل طبیعی همیشه و از قدیم مورد توجه و احترام همگان بوده است و روی پاپیروس از مصر در حدود ۳۵۰۰ سال پیش به خواص طبی آن اشاره گردیده است. در قدیم، مصری‌ها و یونانی‌ها مردگان خود را با عسل مومیایی می‌کردند.
دکتر عبداللطيف مصری در یکی از اهرام جیزه در داخل تابوت جسد کودکی را پیدا کرد که با عسل مومیایی شده بود. اسکندر مقدونی در بابل جسدش با عسل طبیعی مومیایی شده و برای دفن کردن به مقدونیه فرستاده شد.
عسل از قرن‌ها پیش هم به عنوان غذا و هم به عنوان دارو مورد استفاده بشر قرار می‌گرفته. پرورش زنبور عسل به منظور تهیه عسل، به ۷۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. برای مدت‌ها عسل به عنوان یک ماده خوراکی مقدس و نادر شناخته می‌شد. در زمان باستان از عسل طبیعی بیشتر در مراسم مذهبی به عنوان ماده‌ای برای تکریم خدایان استفاده می‌شد.
همچنین از عسل طبیعی برای مومیایی‌کردن مردگان نیز بهره می‌گرفتند. از این گذشته به عنوان دارو و وسیله‌ای برای آراستن و زیبایی نیز به کار می‌رفته است. در تاریخ این طور آمده که برای مدت‌ها، تنها خانواده‌های ثروتمند، توان استفاده از عسل طبیعی را داشتند چرا که این ماده آن قدر گران بوده است که تنها خانواده های ثروتمند قدرت خرید آن را پیدا می کردند.
هر چند عسل هنوز هم به عنوان یک ماده شیرین‌کننده شناخته می‌شود، اما بیشتر برای مصارف دارویی و شیرینی‌پزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.عسل واژهای عربی است که در فارسی به آن «انگبین» می‌گویند.
اکسیر طول عمر
در کندوی زنبور نوعی عسل هم برای تغذیه ملکه تهیه می‌شود که اکسیر طول عمر نامیده می‌شود. از آن جا که عسل از شهد گل‌های مختلف تهیه می‌شود رنگ آن بستگی به گیاهی دارد که زنبور از آن تغذیه کرده است گذشته از آن شرایط آب و هوایی و جغرافیایی نیز در رنگ و بوی عسل تأثیر دارد.
تولید عسل طبیعی
از لحظه شهدآوری تا تولید عسل طبیعی، دو مرحله انجام می‌گیرد.
مرحله اول
زنبورها، هم به طور فعال هم به طور انفعالی آب را از محلول رقیق شهد که به طور معمول دارای ۶۰ درصد آب است، جدا می‌کنند (آب شهد گل ها بین ۵۰ تا ۸۰ در صد متغیر است.
مرحله دوم
باید گفت قند مسلط در شهد، ساکاروز است که با فعالیت آنزیمی به دکستروز (Dextrose) و لوولوز (Levulose) و ظاهرا با مقادیر کمی از سایر قندها طی این مرحله ترکیب میشوند. در نتیجه محلول غلیظی از قندهای ساده که ماده حل شده آن بیش از حل نشده است، ماده‌ای دارویی و مغذی به نام «عسل» به وجود می‌آید.
زنبور عسل شهد شیرین و رقیق را از جام گل ها جمع‌آوری نموده و آنها را تغییر شکل داده و به شکل محلولی عالی، غلیظ و مغذی در می‌آورد.زنبور عسل شهد گیاهان را در موقع جمع‌آوری، به طور موقت در ظرف عسل خود جمع‌آوری می نماید و در هر نوبت پرواز برای جمع‌آوری شهد، حدود ۴۰ میلی گرم شهد را به کندو حمل می کند.
زنبور مزرعه موقع برگشت و حمل شهد به کندو، در بین راه مقداری از آب شهد را جذب و بعد از کلیه ها دفع می‌کند. ضمنا مقداری دیاستاز (Diastase) از نوع اینورتاز (Invertase) که تجزیه‌کننده مواد قندی است از جداره عسل دان ترشح و به شهد می‌افزاید.کارگر مزرعه، این شهد یا به اصطلاح عسل نارس را در داخل سلول ها قرار میدهد و مجددا جهت جمع‌آوری به سوی مزارع و منابع برمی‌گردد
تولید یک کیلوگرم عسل طبیعی
زنبور برای تهیه عسل طبیعی، شهد گل های مختلف را جمع‌آوری می‌کند. جالب است بدانید برای تولید هر کیلوگرم عسل، زنبور باید ۲ میلیون بار روی گل‌ها بنشیند و شهد آنها را جمع‌آوری کند؛ بنابراین تهیه عسل کار بسیار دشواری است و هر زنبور عسل در طول عمر ۶ تا ۸ هفته ای خود تنها یک قاشق مرباخوری از آن را تهیه می‌کند.
ترکیبات
ترکیبات عسل معمولی شامل فروکتوز، گلوکز، آب،مالتوز،کربوهیدرات ها،ساکاروز،املاح معدنی، ویتامین و آنزیم است. ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گل‌هایی استفاده کرده متفاوت است؛ یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.
مقدار آب در عسل
درصد آب موجود در عسل‌ها، به شرایط اقلیمی و میزان رطوبت منطقه بستگی دارد. در مناطقی که میزان رطوبت هوا بالاتر است، درصد آب عسل بیشتر است. برای مثال عسل‌های شمال رقیق‌تر از عسل‌های شمیرانات تهران است.
درصد آب عسل با توجه به شرایط آب وهوایی منطقه استقرار کندوها، می تواند تا حدود 25 درصد نیز بالا رود.
خواب زنبورعسل
هنوز ثابت نشده است که زنبور عسل می‌خوابد، بنابراین طول شب فرصت خوبی است برای به قوام آوردن عسل، به این ترتیب که در خلال شب، شهدهای ذخیره شده را مجددا از انبارهای سلول ها می مکند و به سلولها برمی‌گردانند.
در هر نوبت مکیدن و برگرداندن، مقداری دیاستاز به شهد اضافه نموده و به عکس کمی از آب اضافی شهد را به کمک جداره های عسل دان جذب می‌کنند.
این عمل تا به قوام رسیدن عسل توسط زنبورانی که این وظیفه را به عهده دارند، آن قدر ادامه پیدا می کند تا شهد حاصله به مایع غلیظ قوام یافته‌ای که آب است تبدیل گردد.
عسل و دیابت
عسل طبیعی با وجود شیرین بودن اگر به مقدار معینی مصرف شود، برای هر نوع بیماری از جمله دیابت مؤثر است.عسل به شهد گل ها اطلاق می‌شود که زنبور عسل پس از تغذیه از گیاهان مختلف، آن را ساخته باشد.
به بیان دیگر عسل ماده شیرین و غلیظی است که توسط زنبوران عسل از شهد گل‌ها جمع‌آوری شده و تغییر شکل می‌یابد و سپس در داخل سلول های مومی کندو ذخیره می‌شود.زنبوران عسل دارای نیروی ذاتی هستند که گل‌های مفید را از غیرمفید تشخیص می‌دهند.
آنها با علاقه فراوان سراغ تمام گیاهان طبی و گل های شفابخش می‌روند و عصاره آنها را گرفته و به بهترین شکل در اختیار ما قرار می‌دهند.
تفاوت عسل طبیعی با عسل مصنوعی
عسل طبیعی، سرشار از مواد غذایی و حیات بخش بوده و می تواند تمام نیازهای غذایی را برطرف کند، زیرا زنبور تمام املاح و ویتامین‌های موجود در گل را به شکل عسل می‌پروراند و آن را قابل جذب در خون می‌سازد. از طرفی کیفیت عسل طبیعی چندین برابر بیشتر از عسل مصنوعی است که زنبور با آب و شکر تغذیه می‌شود.
به خاطر داشته باشید که فرایند تهیه عسل، عملکرد گیاهان و طبیعت می‌باشد که پیرو آن گرده، شیره، شهد و صمغ گیاهان جمع‌آوری می‌شود. به نظر می‌رسد که سایر موادی که در طبیعت یافت میشوند، مانند فلزات سنگین، آفت‌کشها و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز در عسل دیده میشوند که میزان این مواد به طور گسترده در انواع مختلف عسل‌ها متغیر است.
برگرفته از کتاب معجزات عسل نوشته “محمد مخلصی”
تیم تحریریه مجله اینترنتی باروشاپ:
عسل طبیعی دارای خواص متعددی است که در درمان بسیاری از بیماری‌ها مؤثر است. که در مطالب بعدی “عسل” بیشتر به آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
