سیر گیاهی علفی و دائمی دارای ساقه‌هایی به ارتفاع 40 سانتیمتر است. قسمت زیر خاک آن شامل 5 تا 12 حبه و محصور در غشاهای نازک و ظریف به رنگ خاکستری مایل به سفید است. برگ‌های باریک و نواری شکل به‌رنگ سبز تیره دارد. دارای گل‌های کوچک و صورتی رنگ به صورت یک چتر در انتهای ساقه است. حاوی ترکیباتی با خواص دارویی قوی از خانواده Allium (پیاز) است.
در بسیاری از نقاط جهان رشد میکند و به دلیل بوی قوی و طعم لذیذ آن جزء غذاهای محبوب شمرده می‌شود. در طول تاریخ باستان، برای سلامتی و خواص دارویی آن استفاده می‌شده است. بسیاری از تمدن‌های بزرگ، از جمله مصری‌ها، بابلی‌ها، یونانی‌ها رومی‌ها و چینی‌ها از سیر به عنوان دارو و چاشنی غذاها استفاده می‌کردند.
بیشتر مزایای سلامتی سیر ناشی از ترکیبات گوگردی است که هنگام خرد شدن یا جویدن یک حبه ایجاد می‌شود. ترکیبات گوگردی آن از دستگاه گوارش وارد بدن شده و در سراسر بدن حرکت کرده و اثرات بیولوژیکی قوی خود را اعمال می کند. مقدار کالری بسیار کمی دارد.
مزاج سیر و مصلح آن
سیر دارای مزاج گرم و خشک است که مصلحش پختن آن در آب با کمی نمک و اضافه نمودن روغن بادام و یا روغن کره است.به همچنین مصرف آن با گشنیز و سکنجبین و آب انار ترش و شیرین نیز مصلح آن است.
ترکیبات سیر
دارای ترکیبات گوگردی است که دارای خاصیت ضدعفونی‌کنندگی، میکروب‌کشی و جرم‌کشی را دارد. همچنین دارای موادی بنام آلیسین ، آلیساتین می باشد که میکروب های حصبه و پاراتیفوئید را از بین می برد.
. حضرت محمد (ص):
برای سیر 70 خاصیت مختلف قائل شده‌اند و می‌فرمایند : از سبزی سیر تا می‌توانید استفاده کنید زیرا دوای هفتاد درد است اما آنکس که سیر وپیاز خورده به مسجد نیاید و به مردم نزدیک نشود.
خواص درمانی سیر
تحقیقات پزشکی و دارویی نشان داده است که سیر می‌تواند در پیشگیری و بهبود بسیاری از بیماریها مؤثر باشد. یکی از عملکرد‌های سیر از طریق تقویت سلول‌های بیگانه خوار(فاگوسیتوز)، و گلبول‌های سفید برای مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌هاست. همچنین سیر از طریق تحریک سلول‌های ایمنی مثل ماکروفاژها و سلول‌های T(نوعی گلبول سفید)، بدن را برای مقابله با باکتری‌ها و عفونت‌های ویروسی و پاک کردن سلول‌های سرطانی آماده میکند.
در بیشتر بیماریها، نقش بسیار مهمی به عنوان یک عامل درمانی دارد. مانند:
1- سیر و سرطان
سیر یکی از قدیمی ترین گیاهانی است که گفته می شود خواص ضد سرطانی دارد. در گذشته مصریان و پزشکان هندی از سیر برای درمان تومورها استفاده می کردند. یک رژیم غذایی که ۲ تا ۴ درصدش از سیر تشکیل شده باشد، تعداد تومورهای سرطانی را کاهش می‌دهد. تحقیقات مختلف همچنین نشان داده که سیر احتمال خطر سرطان‌های معده و شکم را نیز کاهش می‌دهد. در بهبود سرطان‌های زیادی مؤثر است.
2- بهبود عفونت‌های بدن
شما را در برابر عفونت‌ها و بیماری‌های قارچی و باکتریایی مصون می‌‌دارد. تحقیقات پزشکی نقش آن را به عنوان یک آنتی‌بیوتیک طبیعی نیز تائید می‌کنند.
3- تاثیر بر سیستم قلبی-عروقی بدن
سیر داروی ضد انعقادخون و نیز یک داروی طبیعی برای رقیق کردن خون به شمار می‌رود. اخیرا دریافته اند که می‌تواند به بیمارانی کمک کند که از انسداد شریانی رنج می‌برند؛ که باعث لخته‌شدن خون در پاها می‌شود. معمولا با تجویز سیر و توصیه به پیاده‌روی سبب افزایش جریان خون می‌شود. چرا که بالا رفتن جریان خون میزان این لخته‌ها را کاهش داده و از سکته قلبی پیشگیری می کند. یکی دیگر از راه‌های تقویت قلب مصرف عرقیات گیاهی طبیعی مانند گلاب، بهارنارنج و بیدمشک است.
4- ضد عفونی کردن دستگاه تنفسی
برای ضدعفونی کردن دستگاه تنفسی می توانید از شربت سیر استفاده کنید: مقدر 100 گرم سیر را با 200 گرم آب و 200 گرم شکر یا قند مخلوط کرده و آن‌را بجوشانید تا له شود. مقدر مصرف برای این منظور سه قاشق سوپخوری در روز است. از عرق آویشن و عرق نعنا نیز می توان برای رفع تنگی نفس نیز استفاده کرد
5- درمان بیماری‌های مفاصل
سیر چون گرم و خشک است بنابراین رطوبت معده را از بین می‌برد و دردهای مفاصل را خوب میکند. درمان کننده دردهای مفاصل، سیاتیک و نقرس می‌باشد.
6- درمان آنفولانزا
در شوروی سیر بنام پنی‌سیلین معروف است و معمولا هنگامی‌که آنفولانزا شیوع دارد مصرف آن‌بالا می‌رود درچند سال پیش که آنفلوانزا شیوع پیدا کرد مردم شوروی 500 تن سیر مصرف کردند.
7- اثر سیر بر ایدز
سیر چون در تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثر است در بهبود بیماری ایدز تاثیرات مثبتی نیز دارد.
8- سیر و چربی خون
سیر منجر به پایین آمدن کلسترول خون شده و HDL را پایین می‌آورد. مقدار مصرف آن برای این منظور 30 گرم در روز است. البته با مصرف سیر در چند ماه اول چون کلسترول از داخل نسوج خارج شده و داخل خون می شود تا از آنجا دفع گردد ممکن است بالا رود. بعد از اینکه کلسترول به حالت نرمال رسید باید برای نگهدری آن روزی نصف سیر خام مصرف شود. جهت کنترل و تنظیم چربی خون می توانید از عرق زیره نیز استفاده نمایید.
بیشتر بخوانید: دیابتی ها و همراهان دیابتی حتما بخوانید (قسمت ۱)
9- فواید سیر بر دیابت
سیر به علت مواد تشکیل‌دهنده و خاصیت آنتی اکسیدانی که دارد در بهبود حساسیت به انسولین کمک میکند. در نتیجه خطر ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد. از دیگر را‌های کنترل دیابت استفاده از عرق بوقناق و عرق زنجبیل است.
10- سیر در دوران سرماخوردگی
از آنجایی که سیر دارا خاصیت آنتی‌اکسیدانی و میکروب‌کشی است باعث تقویت‌بدن شده و داروی سرماخوردگی و زکام است.
11- تقویت قوای جنسی
سیر در تقویت میل و نیروی جنسی با افزایش تولید اسپرم به خصوص در افراد سرد مزاج بسیار مؤثر است.
12- بیماری‌های مغزی
سیر بر کاهش کلسترول، فشارخون تاثیر دارد. و دارای آنتی اکسیدان بسیاری است. این خصوصیات سیر خطر مبتلا شدن به بیماری های مغزی مانند آلزایمر و زوال عقل را کاهش می‌دهد.
13- سم‌زدایی بدن
ترکیبات گوگرد موجود در سیر در برابر آسیب اندام‌ها در برابر سمیت فلزات سنگین محافظت میکند.همچنین بسیاری از علائم بالینی مسمومیت ، از جمله سردرد و فشار خون را کاهش می‌دهد.
14- سیر برای زنان
با افزایش استروژن در زنان از دست دادن استخوان را به حداقل می‌رساند. دوز روزانه عصاره سیر خشک (معادل 2 گرم سیر خام) به طور قابل توجهی کمبود استروژن در زنان را کاهش می‌دهد. اثرات مفیدی بر سلامت استخوان آنها به خصوص در زمان یائسگی (با مشورت پزشک) می‌گذارد.
بیشتر بخوانید: اختلال نعوظ و دلایل آن
15- سیر برای مردان
سیر باعث افزایش جریان خون در بدن می‌شود. عملکرد رگ‌های خونی را بهبود بخشیده و سطح نیتریک اکسید(مؤثر در بهبود جریان خون) را افزایش می‌دهد. بدین سبب بالقوه به بهبود عملکرد نعوظ کمک میکند. با افزایش تستوستورون در مردان و تولید اسپرم به بهبود باروری مردان نیز کمک میکند.
16- اثراث سیر بر سلامت دهان و دندان
بیش از 500 گونه مختلف باکتری به طور طبیعی در دهان هستند. برخی از این باکتری‌ها برای سلامتی مفید بوده و برخی دیگر مضر هستند. ترکیبات آلیسین موجود در سیر از تکثیر باکتری‌های بد که منجر به پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه می شوند جلوگیری کند.
17- درمان سل
سیر حاوی اسید سولفولیک؛ ازبین برنده میکروب سل است. همچنین خاصیت ضد باکتری بودن سیر در درمان سل مؤثر است.
سایر خواص درمانی
18- درمان میخچه: با قرار دادن خمیر سیر له شده به روی میخچه پا می‌توان آن‌را درمان کرد.
19- ضد عفونی کننده هوا:برای ضدعفونی کردن فضاهای آلوده به خصوص در بیمارستان استفاده می‌شود.
20- بیماری‌های کلیوی: در بهبود بیماری های کلیوی مانند سنگ کلیه کمک میکند.
21- تاثیر سیر بر مو : سیر با داشتن سولفور و سلنیوم برای تقویت مو و بهبود بیماری‌های آن مؤثر است.
22-درد دندان: تسکین دهنده درد دندان با مالیدن آن بر لثه و دندان‌ها است.
23- رفع گل‌مژه و جوش‌های پلک چشم
24- بهبود علائم پوستی پسوریازیس
25- تقویت سیستم ایمنی بدن
26- درمان عفونت های تنفسی
27- ضد سرطان پروستات
28- درمان و بهبود زگیل
29- بهبود سینوزیت
30- درمان اسهال عفونی
مضرات استفاه از سیر
سیر با آن‌که خواص بسیاری دارد باید به حد اعتدال و با مشورت پزشک مصرف شود زیرا استفاده زیاد از آن در بعضی اشخاص موجب سردرد ، سرگیجه، افت فشارخون می‌شود. آن‌هائی که معده ضعیف دارند و به‌طور کلی سیستم هاضمه آنها ضعیف است. باید به صورت محدود و درشرایط خاصی استفاده نمایند.
افرادی داروهای رقیق کننده خون می‌خورند مصرف بدون دستور پزشک می‌تواند منجر به خونریزی شود. چون سیر خاصیت رقیق کنندگی خون نیز دارد. تماس طولانی مدت و مستقیم آن برای بعضی افراد ایجاد آلرژی و حساسیت میکند. اشخاصی که دارو مصرف می کنند حتما باید جهت عدم تداخل با خواص سیر با پزشک خود مشورت نمایند.
زنان شیرده باید به اندازه مصرف نمایند چون می‌تواند مجر به تلخی شیر شود.
طریقه مصرف سیر
- تنطور: به عصاره آبی الکلی در سیر که تقریبا دارای همان خواص سیر است تنطور می‌گویند.
- قرص سیر: سیر خشک شده را پودر کرده و در کپسول های مخصوص قرار می‌دهند. قرص‌ها بهترین شکل دارویی سیر هستند که بیشتر مواد آن را دارا هستند. به علت روکشی که دارند بوی کمتری دارد. البته بعد از خوردن آنها مقداری بوی سیر به مشام می‌رسد.
- اسانس سیر: در اثر تقطیر سیر با بخار آب اسانس سیر حاصل می شود. مرکب از مواد سولفوره بوده و مایعی است به رنگ قرمز نارنجی و دارای بوئی کمتر از خود سیر دارد که برای تغییر طعم غذا مصرف است.
- سیرسیاه: سیری خام که تحت شرایط کنترل شده با درجه حرارت بالا و رطوبت زیاد به مدت چند هفته تخمیر می‌شود. این تخمیر صورت گرفته باعث تغییر رنگ و طعم آن می شود. علاوه بر داشتن خواص حبه های سیر، طعم ملایم تر و بوی بسیار کمتری دارد.
سیرسیاه
برخی فواید سیرسیاه از سیرهای خام بیشتر است.مانند:
آنتی اکسیدان بیشتر؛ فرآیند تخمیر باعث می‌شود که سیرسیاه به میزان قابل توجهی بیشتر از سیر خام حاوی آنتی‌اکسیدان باشد. مطالعات نشان داده است که سیر سیاه در تنظیم قندخون ، کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری و حتی جلوگیری از آسیب ناشی از دیابت کنترل نشده مؤثر است. سیرسیاه پیر ALT و AST را کاهش می‌دهد ، دو ماده شیمیایی در خون که نشان دهنده آسیب کبدی است.
تاثیر رقیق کنندگی سیر سیاه از سیرخام می‌تواند کمتر باشد ولی اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، جهت استفاده از سیرسیاه با پزشک خود مشورت کنید.این فرآیند همچنین فعالیت آنتی‌اکسیدانی سیر را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. در واقع ، آنتی اکسیدان‌های موجود در آن یکی از دلایل مزایای آن برای قلب ، کبد ، قند خون و مغز و همچنین خواص بالقوه ضد سرطانی آن است.اگر از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنید یا به سیر حساسیت دارید، جهت استفاده از سیرسیاه با پزشک خود مشورت نمایید.
در اکثر تحقیقات علمی، از عصاره استاندارد شده سیر به شکل روغن یا کپسول استفاده می شود. اما می توان گفت که تقریبا همه اشکال آن خواص و فواید خود را دارند.
