کمبود ویتامین دی چه مشکلاتی را برای بدن به وجود می‌آورد؟
ویتامین دی از ویتامین‌های قابل حل در چربی است که با قرار گرفتن پوست بدن در معرض نور خورشید تولید میشود. علاوه بر این استفاده از غذاهای حاوی ویتامین D مانند لبنیات نیز به تولید این ویتامین در بدن کمک می‌کند. ویتامین D نقش به‌سزایی در سلامت استخوان‌های بدن دارد، از این رو توجه به آن از اهمیت بالایی برخوردار است. قصد داریم در این مقاله به بررسی عوارض کمبود ویتامین D و راه‌های پیشگیری و درمان آن بپردازیم.
ویتامین دی چیست؟
ویتامین دی ویتامینی محلول در چربی است. این ویتامین زمانی که وارد بدن میشود غیرفعال است، به همین دلیل بدن باید آن را به فرم فعال خود یعنی 25 هیدروکسی ویتامین تبدیل کند. گفتنی است میزان 50 تا 125 nmol/l مقدار طبیعی ویتامین D در بدن است و اگر میزان ویتامین D در بدن شما به اندازه 30 nmol/l یا کمتر باشد، با خطر کمبود ویتامین D رو‌به‌رو هستید.
ویتامین دی برای بدن ضرورت دارد، چرا که به حفظ سلامت استخوان و دندان‌ها، سیستم عصبی و ایمنی کمک می‌کند. همچنین ویتامین دی در تنظیم سطح انسولین و حفظ سلامت قلب و عروق نقش موثری دارد.
علائم کمبود ویتامین دی
کمبود ویتامین دی در بدن معمولا به سادگی قابل تشخیص نیست، اما بروز برخی علائم می تواند احتمال کمبود آن در بدن را نشان دهد. در صورت مشاهده این علائم بهتر است با انجام یک آزمایش نسبت به میزان ویتامین دی در بدن خود آگاهی کسب کنید.
به این ترتیب، در صورت تایید کمبود ویتامین دی اقدامات لازم جهت رفع و درمان آن را انجام دهید. این علائم شامل موارد زیر است:
- خستگی مداوم
- خواب ناآرام
- سردرد
- تمرکز ضعیف
- بیمار شدن مکرر
- تعریق بیش از حد در ناحیه سر و جمجمه
- افت سلامت استخوان ها
- ریزش مو
- بهبودی کند زخم ها
- درد عضلانی شدید، گرفتگی ماهیچه و دردهای مزمن
کمبود ویتامین دی چه عوارضی دارد؟
اگر کمبود ویتامین دی در بدن مورد توجه قرار نگیرد و درمان نشود، عوارضی را به همراه دارد. این عوارض موجب بروز مشکلات مختلفی در بدن فرد میشود که در ادامه به بررسی آن‌ها پرداخته‌ایم.
پوکی استخوان
پوکی استخوان منجر به کم شدن تراکم بافت استخوانی شده و به همین دلیل استخوان‌ها نازک و شکننده می‌شوند. از اولین علائمی که در زمینه پوکی استخوان می‌توان در بدن بیمار دید، شکسته شدن استخوان‌های بدن فرد با هر آسیب کوچک است.
گفتنی است این بیماری بیشتر در افراد مسن و به خصوص زنان رخ می‌دهد و درمان آن با ویتامین D میسر نخواهد شد، از این رو بهتر است در دوران جوانی میزان کافی کلسیم و فسفر به همراه ویتامین D مصرف شود تا از بروز این بیماری جلوگیری شود. همچنین مصرف عرقیات گیاهی مانند رازیانه، بومادران و آویشن مانع از پوکی استخوان می شود.
راشیتیسم
بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان بیشتر در کودکان دیده میشود. این عارضه بیشتر در استخوان‌های اصلی و بلند در بدن فرد رخ می‌دهد و به همین دلیل فرد دچار درد و سستی عضلات میشود.
کمبود ویتامین دی و چاقی
مطالعات اخیر نشان می‌دهد که افرادی که دارای کمبود ویتامین D هستند، بیشتر از دیگر افراد در معرض چاقی قرار می‌گیرند. همچنین میزان ویتامین D در خون افراد چاق کمتر از سایرین است، زیرا چربی بدن ویتامین D را در خود حل می‌کند و موجب کاهش دسترسی بدن به این ویتامین میشود.
بروز ضعف‌های ماهیچه‌ای
یکی از دلایل ضعف‌های عضلانی، کمبود ویتامین D در بدن است، زیرا ماهیچه‌ها برای داشتن عملکرد درست در بدن، نیازمند میزان معینی از ویتامین D هستند. کمبود ویتامین مذکور موجب ضعف‌های عضلانی و در نهایت دردناک شدن ماهیچه‌ها میشود.
کمبود ویتامین دی و ریزش مو
ارتباط بسیاری بین کمبود ویتامین D و ریزش مو وجود دارد. به طور کل اگر سطح ویتامین‌ها در بدن شما کم باشد، مواد غذایی مورد نیاز به فولیکول‌های مو نمی‌رسد و چرخه رشد موها به درستی انجام نمی‌شود. به همین دلیل موها شکننده می‌شوند و در نهایت با ریزش مو مواجه خواهید شد.
ویتامین دی از مواد مغذی است که بر روی رشد مو تاثیر به‌سزایی دارد. این ویتامین موجب قوت ریشه مو شده و ریزش را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد.
احساس افسردگی
ویتامین D در بهبود عملکرد مغز نقش مهمی ایفا می‌کند. در مطالعاتی نشان داده شده که افسردگی می‌تواند ارتباط مستقیمی با کمبود ویتامین D در بدن داشته باشد و استفاده از مکمل‌های ویتامین D موجب کاهش علائم افسردگی میشود. لازم به ذکر است که مصرف خودسرانه ویتامین D عوارض داشته و بهتر است در این مورد با دکتر خود مشورت داشته باشید. همچنین برای افزایش آرامش می توانید از عرق بهارنارنج استفاده کنید.
خشکی پوست
محققان مختلفی نشان داده‌اند که افرادی که با کمبود ویتامین D دست و پنجه نرم می‌کنند، پوست خشک‌تری دارند. این افراد در فصل زمستان به دلیل کمتر شدن نور خورشید، دچار خشکی پوست بیشتری می‌شوند.
چه عواملی احتمال بروز کمبود ویتامین دی در بدن را افزایش می‌دهند؟
-
جغرافیا
برخی از افرادی که در نقاط خاصی از جهان زندگی می‌کنند، درگیری بیشتری با کمبود ویتامین دی در بدن دارند. به طور مثال افرادی که در شمال کانادا زندگی می‌کنند، دسترسی کمتری به نور خورشید دارند یا افرادی که در کشورهای گرمسیر زندگی می‌کنند، به دلیل گرمای بسیار از نور خورشید دوری می‌کنند و همین امر موجب کمبود این ویتامین در بدن آن‌ها میشود.
-
رژیم غذایی نامناسب
صبحانه به عنوان مهمترین وعده غذایی است. متخصصین تغذیه معتقدند باید صبحانه کامل، مقوی و مغذی باشد. عدم مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین D به خصوص در وعده صبحانه، خطر ابتلا به کمبود ویتامین دی را افزایش می‌دهد.
-
آلودگی هوا
ذرات معلق موجود در هوا جلوی اشعه خورشید را گرفته و از این رو ویتامین D به پوست بدن نمی‌رسد. علاوه بر این مورد زندگی در مناطق آلوده موجب میشود که افراد برای در امان ماندن از آلودگی هوا بیشتر وقت خود را در مکان‌های سربسته بگذرانند.
-
بارداری
اگر در دوره بارداری به سر می‌برید، به احتمال بالا در معرض کمبود ویتامین دی خواهید بود. تحقیقات نشان داده است خانم‌های بارداری که کمبود ویتامین دی دارند، با احتمال بیشتری در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری، زایمان زودرس، کمبود وزن نوزاد هنگام تولد و… هستند.
راه‌های پیشگیری از کمبود ویتامین دی در بدن
قرار گرفتن در برابر نور خورشید و خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین D، از بهترین راه‌هایی است که می‌توان از کمبود ویتامین دی در بدن جلوگیری کرد.
- بودن در فضای باز موجب آن میشود بدن در برابر نور خورشید قرار بگیرد و نور خورشید نیز به بالا بردن میزان ویتامین D در بدن کمک می‌کند. لازم به ذکر است که اگر بدن شما بیشتر از حد در برابر نور خورشید قرار بگیرد، خطر ابتلا به سرطان پوست وجود خواهد داشت. بنابراین بهتر است سه بار در هفته و هر بار به مدت 15 دقیقه در معرض آفتاب قرار بگیرید.
- از غذاهایی که حاوی ویتامین D هستند می‌توان به پنیر، قارچ‌ها، ماهی‌های روغنی مانند سالمون و جگر گاو، زرده تخم مرغ و غذاهای غنی شده با ویتامین D مانند آب پرتقال، شیر، غلات صبحانه، نوشیدنی‌های گیاهی غنی شده مانند شیر بادام، مارگارین و شیر سویا اشاره کرد.
- رسیدن به وزن طبیعی، پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها و درمان آن‌ها نیز به دور شدن از کمبود ویتامین دی کمک بسیاری می‌کند. گفتنی است برای رسیدن به وزن طبیعی بهترین کار ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری است زیرا علاوه بر کاهش وزن، بدن را نیز در برابر نور خورشید قرار می‌دهند.
راهکارهایی برای درمان کمبود ویتامین دی
خوردن مواد غذایی حاوی ویتامین D و بودن در معرض نور خورشید، هم از راهکارهای پیشگیری از ابتلا به کمبود ویتامین دی و هم از راهکارهای درمان خانگی کمبود ویتامین دی هستند. به جز این دو مورد یکی از معروف‌ترین درمان‌های کمبود ویتامین دی، استفاده از مکمل‌های غذایی ویتامین D است.
مصرف این مکمل‌ها حتما باید زیر نظر پزشک باشد و استفاده آن بدون مشورت با پزشک می‌تواند خطراتی را برای بدن به وجود بیاورد. به طور کل به افراد زیر 70 سال مصرف 600 واحد ویتامین D و افراد بالای 70 سال مصرف 800 واحد ویتامین D در روز توصیه میشود؛ که البته این مقدار با توجه به کمبود بسیار ویتامین مذکور در بدن انسان و با توجه به نظر پزشک می‌تواند تا 4000 واحد در روز افزایش یابد.
کمبود ویتامین دی می‌تواند مشکلات بسیاری را برای بدن شما به وجود آورد، به همین دلیل توجه به وجود مقدار کافی از این ویتامین در بدن از اهمیت بالایی برخوردار است. به طور کل خوردن غذاهای حاوی ویتامین D و تابش مستقیم
