ماهیت عسل
عسل یک شیرین‌کننده چسبناک است که به طور طبیعی توسط زنبورها برای تغذیه شخصیشان استفاده درست می‌شود. تهیه عسل از چرخش زنبورها به دور گلها شروع می‌شود. آنها در همین حال شهد گل ها را در دهان خود جمع می‌کنند.
شهد گلها با آنزیم مخصوصی که در بزاق دهان زنبور وجود دارد، ترکیب شده و طی یک فرایند شیمیایی، تبدیل به عسل می‌شود. زنبورها عسل را به داخل کندو می‌برند و آن را درون حفره ها و دیواره های هر شبکه از کندو ذخیره می‌کنند.
ارتعاشی که از بال زدن‌های آنها ایجاد می‌شود، کار تهویه را انجام داده و موجب می‌شود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و آماده مصرف گردد.
عسل در محدوده رنگ‌ها متفاوتی از جمله سفید، کهربایی، قرمز، قهوه ای و تقریبا سیاه درست می‌شود. طعم و حالت آن به شهد گل هایی که عسل از آن تهیه می‌شود، بستگی دارد.
بیشتر زنبورها عسل را از شهد گل هایی نظیر شبدر، یونجه، خلنگ و اقاقیا درست می کنند، اما می توان گفت که عسل از گل‌های متفاوت از جمله سنبل و آویشن نیز می تواند گرفته شود عسل که آن را به فارسی انگبین یا انگبین یا آنگوین گویند، مایعی شیرین و گران رو است که زنبور عسل از شهد گلها تولید می کند.
عسل به طور کلی یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهم‌ترین قندهای عسل فروکتوز، گلوکز و ساکاروز هستند. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری حرارت و انرژی دارد.
عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا بالاترین مرتبه را در میان غذاها دارد، از این دسته مواد می توان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. تعدادی از ویتامین‌های اصلی هم در عسل وجود دارند، اما مقدار آنها قابل توجه نیست.
میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است و عسل های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهم‌ترین آنها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است. عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه های معطر است.
بسیاری از پژوهشگران تأکید دارند که عسل حاوی عوامل قوی ضدمیکروب و نیز حاوی هورمون های نباتی و هورمون هایی از مشتقات استروژن است. مصرف عسل برای کودکان زیر دو سال به دلیل ایجاد سم بوتولینم، خطرناک است.
هیچ تعریفی به طور رسمی از طرف وزارت خوراک و دارو ارائه نگردیده، اما طبق تصویب نامه ۱۹۰۶ فدرال غذا و داروی آمریکا، عسل چنین تعریف شده است:
عسل، شهد و ماده مترشحه حاوی قند گیاهان است که توسط زنبور عسل جمع آوری شده، تغییر حالت داده و در شان عسل ذخیره می گردد.
عسل طبیعی به جهت سهولت جذب بهتر و مقاومت در برابرکوفتگی، مخصوصا در مورد فعالیت های فیزیکی، مقاومت قوی را ایجاد می کند؛ همچنین کارایی بیشتر فکری را سبب می‌گردد؛ بنابراین هم افراد سالم هم افراد بیمار برای درمان هر نوع ضعف مخصوصا در موارد هضم یا جذب غذا در بدن به آن نیاز دارند. به علاوه باعث افزایش رشد نوزادان، تثبیت مقدار کلسیم استخوان، کمک به درمان کم خونی و بی اشتهایی می شود.
فواید تغذیه ای عسل طبیعی
1- فواید عسل طبیعی برای دستگاه گوارش
عسل طبیعی هضم و جذب غذا را بهبود می‌بخشد و برای مشکلات روده‌های مزمن و عفونی مثل يبوست، زخم اثنی عشر یا دوازدهه و ناراحتی های کبد، مفید است.
2- فواید عسل طبیعی برای سیستم تنفسی
در شرایط آب و هوایی معتدل و سخت، عسل طبیعی درمان شناخته شده‌ی خوبی برای سرماخوردگی و ناراحتی‌ها و عفونت های دهان و گلو و برونشیت می‌باشد. به نظر می رسد این اثر به غیر از خاصیت ضد باکتری بودن، مربوط به اثر آرام کنندگی و تسکین دهندگی فروکتوز موجود در آن باشد.
3- فواید عسل طبیعی در درمان پوست و زخم
عسل به علت خاصیت مرطوب‌کنندگی و تقویتی در ساخت کرم‌ها و مواد آرایشی کاربرد دارد. همچنین از آن در ساخت مواد دارویی یا قرار دادن مستقیم آن بر روی زخم، برای درمان دردها و زخم های بالینی، زخم معده، زخم واریس و سوختگی یاد کرده اند.
عسل طبیعی به مقاومت بدن در برابر عفونت و ترمیم بافت کمک می کند و موجب تسریع سرعت ترمیم زخم می گردد. اگر پس از سوختگی به موضع مالیده شود، سطح تاول را محدود ساخته و به ترمیم پوست سرعت می‌بخشد.
در نوشته های شواهد تاریخی بسیاری از درمان انسان با عسل و یا کاربرد دامپزشکی درد و زخم های باز و زخمهای پستان گاو) آن گزارش شده است. استفاده از نوعی کرم که روزی سه بار از آن استفاده می‌شود و از مقادیر مساوی عسل، آرد گندم سیاه و روغن زیتون تشکیل شده باشد، در درمان دردها و زخم های باز مثل زخم قانقاریا در اسبها بسیار موفق بوده است.
4- فواید عسل طبیعی برای ناراحتی‌های چشم
بر اساس نظریات سنتی از اروپا، آسیا و آمریکای مرکزی عسل طبیعی، آب مروارید چشم را مداوا می‌کند یا کاهش می‌دهد و در صورتی که مستقیما در چشم ریخته شود، آماس ملتحمه و ناراحتی های مختلف قرنیه چشم را درمان می‌کند. این گفته بیشتر در مورد عسل های ملیپونید و ترگونید از آمریکای مرکزی و جنوبی و هند صدق می‌کند.
سایر فواید عسل طبیعی
گفته می‌شود عسل طبیعی فعالیت کلیه را متعادل ساخته، در کاهش تب و جلوگیری از بی‌خوابی مؤثر است. همین‌طور در بهبود سلامتی افرادی که با الكل دچار مسمومیت شده اند و حفاظت کبد کمک می‌نماید؛ البته این تأثیرات به شهد (مایع غلیظ شده قندی) فروکتوز نیز نسبت داده می‌شود. قلب، جریان خون، ناراحتی‌های کبد و به طور کلی بیمارانی که دوره نقاهت خود را می گذارنند، پس از تزریق محلول هایی با ۲۰ تا ۴۰ درصد عسل در آب بهبود حاصل می کنند.
آن طور که از شواهد علمی بر می آید بهتر است که عسل را به عنوان یک غذا در نظر بگیریم تا یک دارو. تمام خواصی که توضیح داده شد حداقل برای استفاده داخلی بدن، به نوعی به اثرات تغذیه ای نسبت داده می‌شود. بعضی از خواص درمانی در عسل طبیعی به تأیید علمی رسیده است. البته این خواص درمانی فقط مربوط به عسل نیست بلکه این خواص در ساختمان اکثریت قندهای موجود در آن است، لذا می توان آن را در دیگر مواد شیرین قند دار نیز یافت. وقتی قند برای اولین بار در اروپا وارد بازار شد به عنوان دارو برای بیماری های متعدد تجویز گردید و با احتیاط به کار گرفته شد.
عسل طبیعی – منبع انرژی
عسل طبیعی به عنوان یک ماده غذایی اساسا از قندهای ساده فروکتوز و گلوکز تشکیل شده و کالری لازم بدن را به سرعت تأمین و در نهایت انرژی مورد نیاز برای افراد سالم و بیمار را فراهم می‌کند که در حقیقت راهی سریع برای دستیابی به انرژی بدون نیاز به صرف زمان طولانی یا فعالیت هضم پیچیده است.
عسل طبیعی – منبع مواد مغذی
اغلب مصرف عسل طبیعی به خاطر مواد مغذی مثل ویتامین‌ها و مواد معدنی توصیه می‌شود، اما به دلیل کم بودن این مواد نمی‌توانند
مکمل قابل توجهی در یک رژیم غذایی باشند. مواد مغذی در عسل فرآوری نشده می‌توانند کیفیت بالایی داشته باشند.
استنشاق عسل و خواص آن
استنشاق عسل به صورت بخور از دیر زمان معمول بوده و نتایج درخشان درمان و روش حاصل در کتابها آمده است. استنشاق عسل بر مخاط بینی و گلو همچنین روی خانه های ششی (ریوی) اثر می‌کند. و از آنجا به خون می‌رود. بدین ترتیب، به نظر می رسد بخور موجب از بین رفتن باکتری های موضعی و به طور کلی تقویت بدن می‌شود. درمان به وسیله استنشاق را می‌توان زیر نظر پزشک معالج ادامه داد.
عسل خواص زیادی دارد و در بهبود بسیاری از بیماری‌ها موثر است که در آینده در مطالب بعدی بیشتر به آن خواهیم پرداخت.
(برگرفته از کتاب معجزات عسل نوشته “محمد مخلصی”)
