روش های درمان طب ایرانی حدود ۴۰ روش است شامل حجامت، بادکش، فصد، غذا درمانی، روغن‌مالی، رگ‌گیری، سم‌زدایی، زالو‌درمانی، سنگ‌درمانی و…
شیوه های بهداشتی و درمانی طب ایرانی بر اساس ایجاد تعادل میان سیستم های درونی بدن، پاکسازی سموم بدن، فعال نمودن غدد داخلی و اعضا و ارگان‌های بدن استوار است. حکیمان طب ایرانی معتقدند باید «طبیعت» بدن را احیا، تنظیم و تقویت نمود تا بدن خودش را بازسازی و درمان کند.
حجامت با توجه به جایگاه ویژه در طب سنتی، اسلامی و ایرانی و اثرات شگرف درمانی و نقش فوق‌العاده اش در پیشگیری از بیماری‌ها نیاز به توضیح بیشتری دارد که در این مقاله به آن می‌پردازیم.
حجامت از دیدگاه پروفسور یوهان آبله:
پروفسور یوهان بله محقق آلمانی که قریب به ۲۵ سال روی حجامت و آثار آن تحقیقات علمی مفصلی انجام داده است، در کتاب «حجامت روش درمانی آزموده شده» (چاپ ۱۹۹۷) گزارش بیمارانی را می دهد که فقط با یک بار حجامت، بیماری چند ساله آنان مداوا گردیده است.
در قسمتی از کتاب اینگونه می نویسد:«چگونه می توان این شیوه درمانی یعنی حجامت را که قادر است در کوتاه ترین زمان، بدون عوارض جانبی و صرف هزینه گزاف، سبب بهبودی بیماری‌های گوناگون جامعه شود را صرفاً به این علت که مربوط به زمان قدیم است نادیده گرفته و از کاربرد آن صرف نظر کرد؟ پزشکی که با اثرات بادکش و حجامت آشناست، برخورد با هر نوع بیماری، ابتدا در اندیشه انجام حجامت است و بعد درمان های دیگر، زیرا در مقام عمل ثابت شده است که بادکش و حجامت آسان‌ترین، سریع‌ترین و مطمئن‌ترین روش درمان است.»
«حجامت پدیده‌ای است که باعث تنظیم عملکرد تمام سیستم های بدن می شود امری که هرگز با روش‌های درمانی دیگر نمی‌توان آن را جایگزین نمود لعات ما در آلمان نشان می‌دهد که می‌توان ۷۵ درصد بیماری ها را با روش های طبیعی نظیر حجامت درمان کرد»
حجامت
فرایند حجامت با ایجاد مکش روی پوست انجام می‌شود. گرچه بیشتر مردم حجامت را به عنوان یک روش خونگیری می‌شناسند ولی خوب است بدانید که حجامت انواعی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
انواع حجامت
۱- حجامت تر (حجامت با‌شرط)
در این روش پس از بادکش کردن ناحیه مورد نظر، با استفاده از تیغ ظریف و استریل یکبار مصرف، خراش های روی پوست ناحیه مورد نظر ایجاد شده و با بادکش‌های بعدی، مقداری خون، بنابر تشخیص و صلاح پزشک، خارج می شود.
۲- حجامت خشک (حجامت بی‌شرط)
در این روش بادکش انجام می‌شود و امروزه نیز به عنوان بادکش درمانی شناخته می شود. گذاشتن بادکش نیز می تواند با استفاده از آتش و ایجاد خلأ ناشی از مصرف اکسیژن داخل لیوان حجامت یا به وسیله مکش و ایجاد خلا توسط دستگاه ساکشن انجام شود.
همانطور که در شکل زیر میبینید حجامت به چهار نوع کلی تقسیم می‌شود:
البته در موارد خاصی هم حجامت با تیغ زدن عضو بدون بادکش صورت می گیرد مانند حجامت لاله گوش، حجامت صلیبی سر، حجامت نقره، چهل تیغ و حجامت عضو سرمازده که شرایط خاص خود را دارد.
باید توجه داشت که هر یک از روش های پاکسازی از جمله حجامت قواعد نکته ها و ریزبینی های فراوانی دارد که توجه به آنها بسیار ضروری است و عدم توجه به آنها از سوی پزشک، فرد حجامت‌کننده و همچنین بیمار، می‌تواند موجب عوارض و گرفتاری‌هایی شود.
حجامت تر یا همان حجامت با خون گیری
حجامت همراه با خونگیری، یک روش پاکسازی بخش های سطحی بدن از مواد و اخلاطی است که یا طبیعی هستند و صرفاً مقدار شان به طور غیر عادی افزایش یافته و در بدن انباشته شده اند و یا اینکه دچار دگرگونی گشته و به حالت غیرطبیعی درآمده و در بدن تجمع یافته اند.
باید دانست که به تصریح حکیمان بزرگ، حجامت همراه با خونگیری تنها موادی را که در مویرگهای پوست و عضلات سطحی بدن گرد آمده‌اند، خارج می کند. در واقع در حجامت همراه با خونگیری، هدف تبیین است که بخش های محیطی بدن از خلط های زاید و تباه پاکسازی شوند.
از این رو حکما گفته اند:«اگر نشانه‌های زیادی و تباهی خون یا اخلاط دیگر در اعضای محیطی بدن پدید نیامده است نباید حجامت کرد!» زیرا نه تنها نیازی به آن نیست بلکه موجب خروج مواد لازم و مورد نیاز عضو و در نتیجه سبب ضعف عضو نیز می شود. به طور کلی برای انجام حجامت باید شرایط فرد کاملا مورد بررسی قرار گیرد و زیر نظر پزشک انجام شود.
مثلاً اگر فردی با شکایت از بی خوابی و تشخیص سوء مزاج سوداوی مغز بلافاصله مورد حجامت قرار گیرد نه تنها ماده سودا در مغز کاهش نمی یابد بلکه حتی غلیظ تر می شود و موجب ضعف سیستم عصبی می گردد همچنین کسانی که به قصد کاهش غلظت خون حجامت می کنند باید بدانند که در صورت رعایت نکردن تدابیر، توصیه‌های پزشک و همچنین در نظر نگرفتن زمان مناسب حجامت غلظت خون‌شان افزایش می یابد.
بیشتر بدانید: تصفیه خون با عرق بومادران
دانشمندان بزرگی نظیر جالینوس و بقراط و نیز همه حکمای مشهور و بزرگ طب سنتی ایران از جمله محمد بن زکریای رازی، جرجانی، عقیلی خراسانی، علی بن عباس اهوازی، حکیم ارزانی، حکیم ابوعلی سینا و… در درمان بیماری‌ها از انواع حجامت، متناسب با شرایط بیمار و نوع بیماری استفاده می کردند.
حجامت خشک یا همان بادکش‌درمانی
این نوع حجامت، در تمام نقاط بدن استفاده می شود مانند جگر، پستان‌ها، شکم، ناف، کشاله ران و...
کاربردهای بادکش سرد
برخی کاربردهای بادکش سرد (حجامت بی‌شرط غیرناری) او را می توان چنین برشمرد:
- بازگرداندن خون‌رسانی به اعضای که حس و حرکت ندارند.
- تغییر جهت ماده از یک عضو به عضو دیگر، مانند بادکش زیر پستان ها در بانوانی که دچار خونریزی های شدید ماهیانه هستند یا با کش روی عضله شکم و زیر دنده ها برای درمان خونریزی بینی.
- بازگرداندن عضوی به جای اصلی خود (شکستگی دنده، مهره شکسته یا در رفته، جا اندازی فتق و بیضه نزول کرده و…)
- انتقال ورم از اعضای بدن مانند مغز قلب، کبد یا چشم به عضو مجاور کم اهمیت‌تر. البته این عمل در ابتدای سیر بیماری و در شرایط خاصی مجاز است.
- پاکسازی یک عضو از فضولات مانند تخلیه عفونت ها و رطوبت های رحم که باز هم شرایطی دقیق و مهم دارد و باید با تشخیص پزشک متخصص و زیر نظر انجام شود وگرنه موجب گسترش بیماری می گردد.
- مزاح کشیدن ورمه میغ برای رساندن ادویه موضعی به آن.
- رفع برخی انسدادها یا حرکت دادن سنگ کلیه برای اینکه راحت تر دفع گردد.
- جذب خون به معده و افزایش خون‌رسانی به آن.
کاربردهای بادکش گرم
از بادکش گرم یاحجامت بی‌شرط ناری هم می توان استفاده های درمانی جالبی کرد:
۱- تسکین درد:
در برخی دردهای قولنجی و همچنین دردهای ریحی (باد) شکم، دردهای دوران قاعدگی به ویژه در زنان و دختران جوان، دردهای سیاتیکی (عرق النسا) درد بواسیر، برخی دردهای مفصلی و نقرس، دردهای کبد و طحال ناشی از باد و… می‌توان از بادکش گرم نواحی خاصی از بدن کمک گرفت.
۲- گرم کردن عضو:
بادکش گرم، خون را به محل جذب می‌کند و موجب تحلیل مواد غلیظ محتبس در آن می گردد.
۳- درمان اسهال مفرط.
سخن آخر
حجامت روشی کارآمد ارزشمند و غیرقابل انکار درمانگری به روش طب ایرانی است. اما از سوی دیگر، نگاه دقیق، پژوهشگران هست و عمیق به متون تخصصی طب ایرانی تایید می کند که این مکتب و بیشتر مکاتب طبی ریشه دار بر پایه نگاهداشت تندرستی از راه توجه به اصول درست زیستن یا همان سبک زندگی بنا شده است.
چنین است که در میان شش اصل ضروری برای نگاهداشت تندرستی، بیشترین توجه به اصول درست خوردن و درست آشامیدن، درست و بجا ورزش کردن و درست و به جا خوابیدن شده است و این توجه ویژه به خوبی در کلام جناب شیخ الرئیس بوعلی سینا هویداست.
