در احساس خوشبختی مانند سایر احساس‌ها، عواملی مؤثر هستند که به طور خلاصه در این مقاله به 5 عامل موثر در خوشبختی اشاره خواهیم کرد.
عوامل موثر در خوشبختی
1.سطح انتظار:
به این معنی که باید بین داشته‌ها و سطح انتظار تناسبی معقول وجود داشته باشد. در واقع بایستی برخورداریمان را نسبت به سطح انتظارمان از زندگی تنظیم کنیم؛ زیرا این تناسب نقش مهمی را در رضایت ما از زندگی‌مان بازی می‌کند. اگر برخورداری ما از سطح انتظارمان فاصله داشته باشد، به نظر می‌رسد که در حال دویدن بی‌نتیجه هستیم، البته ممکن است به خواسته خود برسیم ولی به رضایت نمی‌رسیم. بنابراین وجود ناکامی، یا بالعکس خوشبختی به سطح انتظار ما بستگی دارد.
2. تعادل منطقی در تفکر:
انسان‌ها در یک تقسیم‌بندی، به دو گروه الف و ب تقسیم می‌شوند:
گروه الف: بیش از اندازه به خوشی و خوشبختی می‌اندیشند و همه لحظه‌های زندگی را به آن فکر می‌کنند،همه چیز را وسیله رسیدن به خوشبختی قرار می‌دهند. این گروه ممکن است دچار خستگی، یا ظهور اهداف جدید برای خوشبختی شده و همواره در حال دویدن باشند.
گروه ب: اصلا به خوشبختی فکر نمی‌کنند و همواره وِرد زبانشان این است که خداوند «انسان را در بدبختی و رنج آفریده و به وسیله آن هم امتحان می‌کند و …» لذا تلاش بی‌فایده است.
اگر خدا می‌خواست خودش خوشبختی را نصیب ما هم می‌کرد، این‌ها هم از یأس و ناامیدی و بی‌تحرکی مدام در رنج بوده و هیچگاه احساس خوشبختی نمی‌کنند و هیچ وقت زندگی شادمانه را تجربه نکرده و برای تغییر زندگی اقدامی نمی‌کنند، معمولا زود پیر می‌شوند و یا دچار بیماری های مختلف می گردند. پس یکی دیگر از عوامل مؤثر در خوشبختی برقراری تعادل منطقی در تفکر است.
3. انعطاف پذیری:
برخی از انسان‌ها چنان رسمی، خشک و مقرراتی هستند که فکر می‌کنند تصمیم ، گفته و نظر آنها وحی‌منزل است. اگر کوچک‌ترین تغییر در آنها ایجاد شود جای زمین و آسمان عوض می‌شود، در حالی که بارها هم تجربه کرده‌اند که با تغییر معقول در تصمیم یا نظرشان، هیچ اتفاق عجیب و غریبی نیفتاده است.
بی تردید انعطاف‌پذیری، شادمانگی را استمرار می‌بخشد و زندگی را آسان و زیبا می‌کند و علاوه بر خودآگاهی، موجب خوشحالی دیگران هم می‌شود. بزرگی گفته است: «همه می‌دانند که سخت‌ها سقوط خواهند کرد و نرم ها پیروز خواهند شد، آب که از نرم‌ترین چیزهای روی زمین است با چکیدن مدام روی سنگ، سنگ سخت را سوراخ می‌کند. انسان تا زنده است نرم و انعطاف‌پذیر است و چون می‌میرد سخت و شکننده می‌شود، گیاهان تا زنده‌اند نرم و لطیف اند و چون می میرند سخت و خشک می‌شوند؛ نرمی راه زندگی و سختی راه مرگ است!» و حافظ نیز می فرماید:
گفت آسان گیر بر خود کارها کز روی طبع سخت می‌گیرد جهان بر مردمان سخت‌گیر
تجربه نیز نشان داده است که انسان های سخت و یک دنده از لحظه های زندگی خود لذت نمی برند و دیگران نیز در کنار آنان خوشحال نمی باشند. پس انعطاف پذیری نیز در احساس خوشبختی تأثیر زیادی دارد. بیایید انعطاف‌پذیر باشیم تا در همه زمان ها و مکان ها امکان رشد داشته باشیم، انعطاف پذیری نشانه اعتماد به نفس ما بوده و موجب می شود با خود و دیگران به آسانی کنار بیاییم و از زندگی لذت ببریم.
4. کرامت نفس:
کرامت نفس نه تنها عشق به خویشتن است، بلکه عشق به هستی و تمامی زندگی است.کرامت نفس، زیباترین ویژگی یک انسان شایسته است؛ زیرا انسانی که احساس کرامت‌نفس کند، هم ارزش خویشتن را می‌داند و هم به همه انسان‌ها عشق می‌ورزد. چنین انسانی محبوب دل‌هاست و خود نیز همواره در زندگی احساس خوشبختی خواهد کرد.در این باره حضرت امام هادی (ع) فرموده‌اند: «کسی که در خود احساس شخصیت اخلاقی نمی‌کند، از شر او ایمن نباش.» پس باید باور کنیم که خلقت بی‌مانند خدا هستیم، خود را تحقیر نکنیم، به احساسات پاک و فطری خود احترام بگذاریم تا در زندگی همواره احساس خوشبختی کنیم.
5. زندگی را سخت نگرفتن:
خیلی از افراد را می‌شناسیم که زندگی ساده، زیبا و راحت خود را مشکل و سخت می‌کنند، مثلا با تشریفات غلط، با سنت‌ها و آداب و رسوم ساختگی. البته اگر سنت‌ها از فلر پاک انسان سرچشمه گرفته باشند بسیار قابل احترام و ارزش هستند نه تنها مزاحم زندگی نمی‌شوند بلکه خود موجب خوشبختی و مسرّت نیز می‌شوند.
اما همه سنت‌ها که الان ما در زندگی داریم این گونه نیستند، ما باید عادت کنیم که راحت و ساده زندگی کنیم و از پیچیدگی‌ها بپرهیزیم، هر چه زندگی را پیچیده‌تر کنیم و تشریفات زاید را بها بدهیم، تنش‌ها و فشارهای روحی شدت می‌یابند. بی‌شک همه می‌دانیم، سادگی همیشه زیباست.
شاید دیده باشید برخی مواقع رفت‌وآمد بین اقوام قطع می‌شود، به خاطر تشریفات و زرق و برق‌های ساختگی، در صورتی که همان فردی که تشریفات ایجاد می‌کند، اگر از خودش بپرسید می‌گوید: «ما در یک میهمانی ساده در منزل یک دوست بسیار صمیمی خیلی لذت می‌بریم تا در یک ضیافت تشریفاتی با برخوردهای رسمی و خشک.»
امام علی (ع) می فرمایند: ترس بدترین دشمن انسان است»
آیا خوشبختی دست یافتنی است؟
قبل از پرداختن به پاسخ پرسش بالا بایستی تعریف خود را از خوشبختی و انتظاری که از زندگی خوشبخت داریم مشخص کنیم. همچنین باید بیاندیشیم و ببینیم خوشبختی را چه و در چه می‌دانیم؟آیا خوشبختی یعنی ثروتمندی، یعنی سلامتی، زن پاکدامن و نجيب و زیبا داشتن، آیا خوشبختی یعنی فرزندان با تربیت و با ایمان و صالح داشتن، آیا شغل آبرومند و پردرآمد داشتن، آیا خنده‌رو، خوش سخن و اصطلاحا خوش مشرب بودن و … یا چیزهای دیگر؟ بعد از اینکه معنی خوشبختی را معلوم کردیم آنگاه بایستی استعدادها و توانایی های خود اعم از مادی و معنوی را نیز مشخص کنیم.
بعد سؤال بالا را مطرح کنیم. یعنی اگر تعريف ما از خوشبختی معلوم و روشن بیان شود، قابلیت ها و توانمندی هایمان نیز با او متناسب بسته شود، آنگاه است که می توانیم چنین پرسشی را مطرح کنیم. در غیر این صورت چون طرح سئوال درست نیست در نتیجه پاسخ هم به درستی نمی توان داد. بنابراین، باید باور کنیم که خوشبختی دست یافتنی است و آنگاه بر اساس این باور مثبت در زندگی خود غور کنیم.
آیا در حد خود ثروتمند هستیم؟ آیا جسم و روح سالم داریم؟ آیا زن پاکدامن و پرهیزگار داریم؟ آیا بچه‌های سالم و شغل آبرومند داریم و از قدرت بیان و برقراری ارتباط برخوردار هستیم یا نه؟ در این صورت است که به راحتی خواهیم دید که در حد خودمان در زندگی خوشبخت هستیم، فقط کافی‌است که باور کنیم. چون انسان هر چیز را باور نکند، احساس نیز نخواهد کرد، انسان با باورهای خود زندگی می‌کند. به هر چیزی باور پیدا کنیم، به طور یقین دست‌یافتنی خواهد بود.
پس باید باور کنیم که خوشبخت و شاد آفریده شده ایم، باید بپذیری خداوند وقتی ما را آفریده بر خودش بالیده است. «فتبارک الله احسن الخالقين».پس وقتی ما دارای چنین ارج و قربی در نزد پروردگار خود هست مگر ممکن است که ما را ناشاد و بدبخت آفریده باشد؟ فقط کافی است به خود بگوییم که شاد هستیم، زندگی زیبا و لذت بخش است.بپذیریم که سرنوشت تابع اندیشه های زیبای ماست و باور کنیم که خدا عاشق ماست و هیچ عاشقی معشوق خود را رنج نمی دهد.
توصیه هایی برای یک زندگی خوشبخت:
برای رسیدن به چنین باوری باید اقدامات زیر را انجام دهید:
۱- از منفی‌بافی پرهیز کنید.
۲- به هر هدفی که دوست دارید برسید، ابتدا باور کنید که خواهید رسید.
٣- فهرستی از داشته‌های خود را تهیه کنید و همواره به آنها متمرکز شوید
۴- در کنار حفظ عادت‌های مفید و مثبت، همیشه راه‌های نو و ابتکاری پیدا کنید.
۵- ترس را از وجود خود دور کنید
6- با توکل به خدا همواره شجاعانه و با مطالعه قبلی تصمیم بگیرید و قاطعانه هم عمل کنید.
7- تا حد ممکن از خشم و اضطراب بپرهیزید و موقعیت های خشم و اضطراب‌زا را ترک کنید.
۸- آرامش خود را با هدف و تلاش همراه سازید.
(برگرفته از کتاب مهارت‌های شادزیستن نوشته “خسرو امیرحسینی”)
پس بیایید سادگی و صمیمیت را انتخاب کنیم، از نقش بازی‌کردن که خلاف اخلاق و ادب است، بپرهیزیم. به خاطر خودمان و نه دیگران زندگی کنیم. آن چه را که حقیقت است انجام بدهیم. تشریفات غلط و زاید را کنار بگذاریم و نقاب‌ها را از چهره برگیریم تا زندگی شیرین‌تر، گرم‌تر و لذت بخش‌تر شده و از آن شیرینی و راحتی و لذت، احساس خوشبختی کنیم.
اگر یک نفست ز زندگانی گذرد مگذار که جز به شادمانی گذرد
