اهمیت قصه و کتاب به عنوان یک ابزار مؤثر تربیتی و آموزشی از زمان های قدیم مورد توجه و تایید دانشمندان و علمای تعلیم و تربیت بوده است، چنان چه افلاطون فیلسوف بزرگ یونان باستان در کتاب جمهوری خود به ارزش و اهمیت داستان ها در تربیت کودک اشاره می کند و می گوید: باید پرستاران و برادران را وا داریم تا فقط حکایاتی را که پذیرفته ایم برای کودکان نقل کنند و متوجه باشند پرورشی که روح اطفال به وسیله حکایات حاصل می کند به مراتب بیش از تربیتی است که جسم آنها با ورزش پیدا می کند.
چه نوع قصه هایی را برای کودکانمان انتخاب کنیم؟
آنچه در تربیت مهم است، انتخاب نوع داستان ها برای سازندگی کودک است.
- داستان باید به گونه ای باشد که در عین سرگرم کردن کودکان، زیبایی، صلح،صفا، صداقت و راستی را در آن ها پدید آورد و خوبی و بدی امور را به آن ها تفهیم کرده، مشکلات و نتایج بد اخلاقی را برای آنان به تصویر بکشد.
- قصه باید به گونه ای باشد که نیروی تعقل کودک را رشد دهد و او را به قضاوت و داوری بخواند. هم چنین نیروی منطق و استدلال را در او تقویت کند و کنجکاوی وی را تحریک نماید.
- داستان باید به صورتی باشد که از حالت نصيحت گویی بیرون آید دستورها و نهی ها در آن شکل غیر مستقیم داشته، حاصل آن به گونه ای باشد که طفل را از انجام عملی باز دارد یا به انجام عملی دیگر تشویق کند
- آن چه از لحاظ تربیتی اهمیت دارد، این است که تصویرگری داستانی گونه ای باشد که صحنه های آن کاملا مجسم شود و طفل خود را در آن صحنه ببیند. این روشی است که ما آن را در قرآن به وضوح می بینیم، چرا که صحنه های داستانی قرآن اغلب قابل تجسم در ذهن است.
- داستان باید به گونه ای باشد که نتایج غلط به دست ندهد و یک نتیجه اخلاقی داشته باشد.
- داستان باید از جنبه های غیرقابل تصور برای کودک دور و برکنار بوده، مطالب و محتوای آن برای طفل قابل درک باشد.
- قصه باید ریشه کجروی ها و انحرافات را در افراد خشک کند و کودکان را با آداب و سنن جامعه آشنا نموده، میراث فرهنگی جامعه را به آن منتقل سازد.
- قصه باید کودکان را برای زندگی آینده آماده سازد و روح نوجویی و نو طلبی را در آنها زنده سازد. داستان باید احساس شعف و نشاط را در کودکان پدید آورد و این به شرطی است که استدلال و منطق کودکان در آن مراعات شود
- هرگز نباید قصه ای را برای کودک انتخاب کنیم که او را به تن پروری و اعتقاد به شانس و اقبال عادت دهد یا عقاید خرافی و اوهام را به او تلقین کندمثلا داستانی نباشد که در آن یک جوان فقیر به حسب انجام دادن فلان کار بی اهمیت ثروتمند
می شود و شهرت جهانی کسب می کند. متأسفانه این گونه داستان ها و افسانه ها در کتابهای داستانی ما فراوان است. به طور مسلم کودکی که این داستان ها را بشنود حق دارد هر گونه فعالیت و تلاشی را برای پیش رفت در زندگی بی ارزشتلقی کند. - داستان باید ارزش هایی چون عزت نفس، شهامت، انسان دوستی،بزرگواری، گذشت و امثال آن را در کودکان پرورش داده، روح آنها را تعالی بخشد و ضد ارزش هایی چون زبونی، تسلیم طلبی، ناتوانی را به ذهن کودک القا نکند.
چگونه کودک را به کتاب خواندن علاقه مند کنیم؟
زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز در آیند، قطارها به صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش ها در زیر نور ماه به خواب بروند. هنگامی که برای کودک خود کتاب می خوانید فرصت پیدا می کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت های داستانی سخن بگویید، تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید.
به عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده و مانند شخصیت های داستانی رفتار کنید. شما تصمیم می گیرید که چقدر هیجان زده باشید ، شادی کنید، یا غمگین و حتی عصبانی شوید. چقدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که پر هیجان قصه بیفزایید، به این ترتیب، نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود
کودک در سنین خیلی پایین (شیر خوارگی) که درکی از معانی واژه ها ندارد او تفاوت ظریف موجود بین آنها را نمی فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می برد. ادای عبارت های داستان توسط شما حاوی علایم و نشانه های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آن را درک می کنید.
چگونه برای فرزند خود کتاب می خوانید؟
با صدای آهسته، با لحنی گرم و دلنشین، با شور و حرارت یا به هر شیوه ای که برای کودک خود کتاب بخوانید، می توانید بیش از پیش به او نزدیک شده و از کنار یکدیگر بودن لذت ببرید، وقتی که کودک از سنین پایین با کتابخوانی آشنا شود، همراهی شما به او کمک می کند که به تدریج مهارت های فردی خود را گسترش داده و تکامل بخشد. ارزشمندترین دستاورد نیز علاقه مند شدن به کتاب است
در سنین شیرخوارگی کودک از خواندن چه نوع کتاب هایی لذت می برند؟
-کودک از بدو تولد از شنیدن صدای کتاب خواندن شما لذت می برد، برای او شنیدن صدای گرم و دلنشین شما لذتبخش ترین چیز در دنیاست.تا زمانی که کودک با حوصله به سخنان شما گوش می دهد، کتابخوانی را ادامه دهید.
– کتاب هایی که در هر صفحهیک تصویر کامل ومشخص دارند
- کتاب هایی که داستان های بسیار کوتاه و درباره موضوع هایی آشنا و مملموس با زندگی کودک دارند.
- کتاب های کارتی (هر صفحه از کتاب یک کارت جداگانه است.) و داستان هایی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته اند.
- کتاب های که مضمون واجدی دارند.به طور مثال درباره شکل های هندسی، رنگ ها یا حروف الفبا نوشته اند.
تیم تحریریه مجله اینترنتی باروشاپ:
همانطور که خواندیم حتی کتاب از شیرخوارگی در تربیت فرزندانمان تاثیر دارد، حال اینکه چه کتابی را برای کودکانمان انتخاب کنیم و چقدر والدین در علاقه مند کردن کودک به مطالعه تاثیر خواهند داشت و… از موضوعاتی است که در مطلب بعدی به آن خواهیم پرداخت با ما همراه باشید…
