راه‌های درمان دروغگویی کودکان

در محتوای قبلی به 13 عامل دروغگویی کودکان اشاره شد. در این مقاله به راه‌های درمان دروغگویی کودکان خواهیم پرداخت.

1- شناخت علت دروغگویی کودک:

باید بدانیم چرا کودک دروغ می گوید؟ چه انگیزه‌ها و موجباتی او را به دروغ واداشته اند؟ هدف او از این دروغ چیست؟ از چیزی ناراحت است؟، تا بتوانیم راه‌تر راه درمان دروغگویی کودک را پیدا کنیم

2- آگاه کردن کودک

پس از شناخت علت یا علل، زمان دادن آگاهی و اطلاعات لازم است. برای مثال کودکی که در اثر اشتباه در بیان و تخیل و واقعیت دروغی گفته است. کودک باید فرق خواب و خیال و واقعیت را بداند تا متوجه اشتباهش شود. به فردی که در سن تشخیص است باید تفهیم شود سخنی را که گفته ناپسند بوده و مورد قبول و پذیرش پدر و مادر و دیگران نیست. ممکن است روزی این گونه سخنان زیان و خطر پدید آورند و باعث آبروریزی هایی شوند و…

۳- ایجاد محیط سالم

 محیط خانه و تربیت کودک را از ریا و نیرنگ دور سازید و افراد را از معاشران دروغ پرداز، حتی آنهایی که گاهی به شوخی دروغ می‌گویند بر حذر بدارید. زیرا کودک است و جنبه نقش پذیری و تقلید او.

4- رعایت انصاف

 کودکی شاهد بی انصافی های والدین است. پدر و مادر را می‌بیند که مثلا در اثر اشتباه ظرفی از دستشان می‌افتد و می‌شکند و کسی نیست آنها را مورد بازخواست قرار دهد. ولی همین که نمونه این لغزش توسط کودک صورت بگیرد او را به باد ناسزا و متهم به سر به هوایی می کنند. کودک چون انصافی از پدر و مادر نمی بیند و از سوی دیگر مایل به شکست و تحقیر شخصیت خود نیست تن به دروغ می دهد.

5- ایمن کردن از مجازات

 فرزندان ما باید در خانه احساس آرامش و اطمینان کنند. مطمئن باشند که خطاهای بی اختیار بخشوده می شود، تنبیه و سرزنش برای مواردی است که تعمدی در کار باشد. حتی اگر در همان کار عمدی هم سخن راست گفته شود موجب تخفیف در عقوبت است.

6- نصیحت کردن کودک

این امر در کودکان مؤثر است از آن جهت که هنوز با فطرت خود فاصله چندانی نگرفته اند. هنوز درون و ضمیرشان پاک و صاف است. توضیح که این روش ضرر دارد و خدا آن ‌را دوست ندارد می‌تواند در باز داشتن او از این راه مؤثر باشد.

7- عفو و بخشش

در خانه و زندگی و در اداره فرزندان رعایت انضباط و ضوابط اخلاقی ضروری است، ولی زیاده روی در این امر نیز درست نیست.برای واداشتن کودک به راستگویی ضروری است، در مواردی از بعضی که گاهی خود هم مرتکب آن می شویم کودک را ببخشایم. حتی رعایت انصاف ایجاب می کند که او در مواردی کارهای جزئی خود را که علنی کردن آن موجب شرم و حیاست از شما پنهان دارد، البته به شرطی که مخالف اخلاق نباشد.

۸- ارائه محبت

 به فرزند باید محبت کرد به گونه ای که او گرمی و لذت آن را بچشد و احساس کند. وجود محبت سبب می شود که کودک نیازی به تظاهر و تصنعی نداشته باشد. و به دروغ و فریب رو نیاورد. محبت پیوند دهنده ی همه گسستگی‌ هاست و باید ملاحظات را بین کودک و والدین پدید  آورد. او را وامی‌دارد در چارچوب نظامی که والدین برای او ترسیم کرده اند حرکت کند. البته لازمه این محبت، آن است که در مواردی لغزش او را نادیده بگیرند و اگر هم خطایی در تحقق تنبیه انجام داد بر او به ببخشند.

9- اعلام نارضایتی

 پدر و مادر با نشان دادن حالت، نمود و با بیان خویش باید به بفهمانند که از عمل اور ناراضی هستند. دوست ندارند دروغ او را بشنوند و از این که او در حضور جمع، دروغ گفته خوشحال نیستند. والدین در مواردی با نشان دادن قيافه‌ي ‌مظلومانه و حق به جانب به او نشان دهند که آبرویشان در این دروغ از میان رفته و آنها از این مسئله ناراحت‌اند. باید مسئله را به گونه ای در ذهن بزرگ کرد تا دیگر این حالت تکرار نشود و أو هوس دروغگویی نکند.

۱۰- ایجاد سرخوردگی

 در مواردی که دروغگویی کودکان تکرار شود می توان در حد متعادلی روحیه او را شکست و سرخوردگی در او ایجاد کرد. مثلا آنگاه که سرگرم دروغگویی در میدان داری است با قیافه ای گرفته و بدون لبخند و بدون تصدیق و تأیید با او مواجه شویم و در برابر سخنانش بی تفاوت باشیم و در وسط سخنش خودمان با دیگری صحبت کنیم و یا موضوع بحث را عوض کنیم تا او بداند در این راه موفق نشده  است.

۱۱- مچ گیری

در مورد حادتر می توان موضع شدیدتری گرفت و پس از بیان دروغ‌هایش آن را به رُخش کشید و به او تفهیم کرد که ما می دانیم تو دروغ می گویی. البته لازم است این مرحله پس از همه تذکرات، اخطارها و اندرزها باشد. آن چنان نباشد که در حضور جمعی صورت گیرد و او در این زمینه احساس حقارت کند. چون هنگامی که کودک خود را رسوا ببیند سر از کارهای خطرناکی در می آورد.

12- تنبیه و تهدید

در مواردی که هیچ یک از موارد بالا  اثر گذار نبود بهتر است از راه تهدید و یا تنبیه او را از دروغگویی دور کنیم. البته این راه ،چندان عملی نیست  و تنبیه ما نشان می‌دهد که دیگر در تربیت ،کار از کار گذشته است.

نکته آخر

وقتی کودک قطعا دروغ می گوید، واکنش ما نباید غیر اخلاقی و دارای هیجان شدید باشد، بلکه باید واقعی و دور از احساس باشد. ما می خواهیم  کودکمان بداند که نیازی ندارد به ما دروغ بگوید. در همه حال ضروری است سر از علت در آوریم و درد او را به صورت ریشه ای درمان کنیم. زیرا او در همه حال فرزند ماست و باید او را اصلاح کرد. از همه مهم‌تر با کودکان باید دوست بود تا برای رسیدن به اهدافشان نیاز به دروغ گفتن نداشته باشد.

منبع: برگرفته از کتاب کودک امروز نوشته دکتر سید اکبر سید.