در جمع دوستان ومیهمانی‌هاعزیزانی را شاهد هستیم که به دلایلی از خوردن بعضی خوراکی‌ها پرهیز می‌کنند. وقتی از آنها علت را جویا می‌شویم یکی از پاسخ‌ها داشتن کبدچرب است. امروزه کبد چرب در بسیاری از نقاط جهان شایع و درصد بالایی از مردم را تحت شعاع قرار داده است. بیماری کبد چرب با بیماری‌های جدی مانند چاقی، دیابت نوع2 و … را مرتبط است. جهت پیشگیری و درمان کبدچرب باید یکسری از مسائل را رعایت کنیم برای آشنایی با آنها با ما همراه باشید.
کبد چرب چیست؟
کبد بزرگترین غده در بدن است که درعملکرد سوخت وساز مانند گوارش و پاکسازی بدن از سموم نقش دارد. مقداری چربی در سلول‌های کبد طبیعی است، زمانی که بیش از 5 درصد آن چربی باشد، کبد چرب گفته میشود.
علت کبد چرب
عوامل متعددی هستند که باعث این بیماری می‌شوند مانند:
- چاقی: یکی از عوامل کبد چرب به ویژه در کودکان اضافه وزن است.
- چربی دور شکم: افرادی که وزن طبیعی دارند ولی در ناحیه شکم چاق هستند.
- مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین و سطوح بالای انسولین، ذخیره چربی کبد را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک افزایش می دهد.
- مصرف زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه شده: مصرف زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه شده باعث ذخیره چربی در کبد میشود. به ویژه هنگامی که مقادر زیادی توسط افراد چاق و دیابتی مصرف شود.
- مصرف نوشیدنی‌های قندی: نوشیدنی‌های شیرین مانند قند و نوشابه‌های انرژی‌زا دارای مقدار زیادی قروکتوز هستند. آنها باعث کبد چرب در کودکان و بزرگسالان میشود.
- اختلال در سلامت روده: عدم تعادل درباکتری‌های روده و یا سایر مشکلات روده می‌تواند در ایجاد کبد چرب مؤثر باشد.
- مصرف مشروبات الکلی: مصرف الکل تا روز 14 آثار تخریبی بر کبد دارد و در زنان بیشتر از مردان است.
- عوارض برخی داروهای شیمیایی: مصرف بیش از حد داروهای تب‌بر، مسکن‌ها و آنتی بیوتیک‌ها مانند استامینوفن، تتراسایکلین، دیکنوفناک، ایبوپروفن و…
علائم کبدچرب
علائم و نشانه‌های متعددی از کبد چرب وجود دارد، البته ممکن است همه علائم وجود نداشته باشد.
پیشگیری و درمان کبد چرب
عدم رعایت تغذیه سالم و افراط در مصرف غذاهای چرب و مضر است عامل اصلی کبد چرب است. اگر مداوا نشود مشکلات و بیماری‌های زیادی را در برخواهد داشت. برای پیشگیری از ابتلا به کبد چرب و بهبود آن باید یکسری نکات را رعایت کرد. مانند:
1- مصرف سبزی و میوه‌جات
بسیاری از سبزیجات و میوه‌ها مانند لیموترش، انواع توت، آب لبو، آووکادو، موز و … دارای ویتامین‌ها و فلانوئیدهای گیاهی هستند وخاصیت آنتی اکسیدان دارند. در بهبود عملکرد معده و رود‌ه‌ها مؤثر بوده و از تجمع چربی در کبد جلوگیری می‌کنند. همچنین برای پاکسازی کبد نیز مفید هستند.
بیشتر بخوانید: رفع استرس و اضطراب با ۷ عرق گیاهی
2- استرس و اضطراب
یکی دیگر از مواردی که باعث ایجاد کبد چرب می شود داشتن استرس و اضطراب است. استرس و اضطراب سیتم ایمنی بدن را ضعیف کرده و درعملکرد قلب، مغز، دستگاه گوارش، تنفس و… اثر دارد. استفاده از عرقیات گیاهی بدون اسانس مانند سنبل الطیب، گل‌گاوزبان، بهارنارنج، گلاب و… برای کاهش استرس واضطراب بسیار مناسب هستند.
3- فست فودها
عدم تغذیه مناسب بیشترین آسیب را به دستگاه گوارش و کبد می‌زند. همچنین کالری فست فود ها بسیار بالاست و باعث تجمیع چربی در کبد میشود.در فست فودها معمولا از موادغذایی درجه 1 تهیه نمی‌شوند. مقدار زیاد نمک، فلفل و ادویه هایی که در آنها وجود دارد برای دستگاه گوارش و کبد مضر است.در بیشتر مواقع روغن‌هایی با کیفیت پایین برای پخت آنها استفاده میشود که چندین مرتبه داغ شده و بسیار ضرر دارند.
همراه فست فودها سس‌هایی با طعم‌های متعدد و نوشابه و دلستر خورده میشود که بسیار کالری و قند بالایی دارند. استفاده مدام از آنها باعث بیماری‌های قلبی، دیابت، کبدچرب و ناراحتی های گوارشی می شود. فست‌فودها را کمتر بخورید و درصورت مصرف آنها حتما تحرک و ورزش داشته باشید. بهترین نوشیدنی‌ها شربت های خانگی تهیه شده از عرقیات گیاهی است و توصیه شده برای خاصیت بیشتر بدون شکر و یا با شکر کم میل شود.
4- مصرف دخانیات و مشروبات الکلی
با توجه به تحقیقات و آزمایش‌ها استفاده از هرگونه دخانیات و نوشیدنی‌های حاوی الکل برای تمامی اعضای بدن مضرر می باشند. ماده نیکوتین موجود در آنها آنزیم های کبدی ALT، AST ، ALP افزایش می‌دهد و منجر به التهاب کبد(هپاتیت) و سایر بیماری‌های کبدی نیز میشود. افرادی که دارای کبدچرب و بیمار‌هایی مانند فشارخون،قلب، دیابت و بیماری‌هایی با سیستم ایمنی ضعیف هستند با استفاده از دخانیات و الکل بیشتر در معرض عوارض و خطرات آنها هستند.
5- نوشیدن آب سرد
آب مهم‌ترین نوشیدنی و برای بدن لازم است. آب و هرگونه مایعات یک ساعت قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا میل نمایید. دستگاه گوارشی بدن دارای دمای مشخص است. مصرف آب سرد باعث افت دمای آن شده و در عملکرد دستگاه گوارش و گردش خون اختلال ایجاد می کند. تحقیات نشان می دهد این موضوع باعث چرب شدن کبد نیز می شود.
6- پرخوری و کم خوری
جهت جلوگیری از سوء هاضمه حتما غذای خود را خوب بجوید و آرام بخورید. از خوردن غذاهای زودهضم و دیر هضم به صورت همزمان پرهیز نمایید که منجر به مشکلات گوارشی مانند کبد چرب می شود.
7- گرم نگه‌داشتن بدن
زمانی که دستگاه گوارش و کبد، سرد شوند زمینه ایجاد کبدچرب فراهم میشود. سعی کنید مواد خوراکی با طبع سرد کمتر بخورید و یا از مصلحات آنها استفاده نمایید. ادویه ها و عرقیات گیاهی مانند زیره، زنجبیل، نعنا، آویشن و هل دارای طبع گرم داشته و بدن را گرمی‌کنند.
یکی دیگر از راه های گرم کردن بدن استفاده از نوشیدنی هایی مانند چای ماسالا و قهوه سوپریم، موکا و ماسالا حاوی عصاره قارچ گانودرما است.
8- عدم تحرک و ورزش
افرادی که تحرک ندارند و ورزش نمی کنند در خطر کبدچرب هستند. عدم تحرک باعث چاقی، بالارفتن چربی، ناراحتی‌های قلبی، دیابت، سرد شدن دستگاه گوارش به ویژه چربی کبد می شود. جهت جلوگیری از مشکلات گوارشی حتما در برنامه روزانه خود ساعاتی را به ورزش اختصاص دهید.
9- غذاهای غلیظ ممنوع
غذاهایی مانند گوشت‌های گاو،گوساله، شتر، پنیر پیتزا و کلم خام غلیظ هستند. آنها هضمشان سخت و تجمیع مواد زاید آنها زیاد است و باعث گرفتگی عروق و چربی کبد می شود. افرادی که کبدشان چرب است باید کمتر از آنها استفاده کنند.
10- تنقلات مفید برای کبدچرب
بعضی ازآجیل‌ها برای تقویت کبد چرب مفید هستند.مانند:
- انواع توت‌ها: در تصفیه خون، تقویت کلیه و پاکسازی کبد تاثیر دارند.
- پسته: این آجیل پرطرفدار هرچند کالری پایینی دارد، سرشار از ویتامین‌های ث، B6، پتاسیم و آهن و… است. همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و حاوی فیبر بسیار بوده و در بهبود کبد چرب کمک بسیاری می کند.
- فندق: فندق دارای پتاسیم، فسفر و ویتامین های B است.خاصیت آنتی اکسیدان داشته و باعث کاهش کلسترول میشود که در کاهش کبدچرب بسیار مهم است.
- انجیر:این میوه شیرین سرشار از فیبر است با مصرف آن دیرتر گرسنه شده و در کاهش وزن اثر دارد. چون منبع خوبی از منیزیم است جلوی ضعف و انحطاط عضلانی می‌گیرد.
- مویز: مویز سرشار از فیبر بوده و در عملکرد گوارش تاثیرگذار است.همچنین دارای پلی فنول‌ها، آنتی اکسیدان‌ها، فلاوونید‌ها و مواد مغذی است. برای بهبود بیماری هایی چون دیابت،ناراحتی‌های قلبی، کبد چرب و فشارخون توصیه میشود.
موادخوراکی گفته شده هرچند خواص زیادی دارند ولی نباید در مصرف آن زیاده‌روی کرد.
11- عرقیات گیاهی مناسب کبد چرب
برخی عرقیات گیاهی
بدون اسانس در بهبود کبد چرب مؤثر هستند مانند:
1-عرق خارمریم:
- عرق خارمریم: گیاه خارمریم خواص بسیار زیادی مانند ضد التهابی، آنتی اکسیدان دارد. این خواص باعث عدم اتصال سموم به کبد شده و در درمان زردی، سیروز کبدی، کبدچرب، هپاتیت‌ها و کاهش وزن تاثیر دارد. این گیاه نیز برای کاهش دیابت که یکی از عوامل کبد چرب است نیز سفارش می شود.
2-عرق خارشتر:
- عرق خارشتر دستگاه گوارش و معده را تقویت کرده و باعث هضم بهتر غذا میشود. بدین سبب مصرف آن برای بهبود کبد چرب توصیه میشود.
3- عرق شاتره و کاسنی:
عرق شاتره طبعش معتدل و عرق کاسنی خنک است مخلوط این دو برای پایین آوردن حرارت بدن مفید است. دستگاه گوارش را تقویت کرده و در هضم غذا مؤثر است. عرق شاتره ادرارآور است و باعث تخلیه سموم از بدن می شود. بدین جهت برای بهبود کبد چرب بسیار سفارش شده است.
در مصرف عرقیات گیاهی دو نکته را همیشه در نظر داشته باشید:
1- عرقیات را از فروشگاه‌های معتبر خریداری نمایید که طبیعی باشند.
2- عرقیات هم مانند سایر داروها مصرف بیش از حد و بدون مشورت پزشک توصیه نمی شود. حتما آنها را زیر نظر پزشک و یا کارشناس مصرف نمایید.
